|
Soru 8. Gazetedeki sağlık konulu haber ve yazılara ilişkin
olarak şimdi size okuyacağım seçenekler arasından hangilerine hiç
katılmadığınızı, kısmen katıldığınızı veya aynen katıldığınızı söyleyerek
cevap veriniz.
Gazetedeki sağlık konulu haber ve yazılar sayesinde…
|
1 Evet, aynen katılıyorum
|
2 Kısmen (Biraz) katılıyorum
|
3 Hayır, hiç katılmıyorum
|
|||
|
f
|
%
|
f
|
%
|
f
|
%
|
|
|
1. Sağlığımla ilgili bir rahatsızlığım olduğunu anladım
|
209
|
21.7
|
278
|
28.9
|
475
|
49.4
|
|
2. Hangi hastanenin, doktorun veya sağlık ürününün daha iyi
olduğunu öğrendim
|
214
|
22.3
|
338
|
35.3
|
406
|
42.4
|
|
3. Tıbbi (sağlık kurumlarında verilen) tedavi yöntemleri
hakkında artık daha bilgiliyim
|
405
|
42.2
|
369
|
38.4
|
186
|
19.4
|
|
4. Tıp dışındaki alternatif ya da bitkilerle, otlarla tedavi
yöntemleri konusunda artık daha bilgiliyim
|
386
|
40.4
|
319
|
33.4
|
250
|
26.2
|
|
5. Sağlığımla ilgili olarak artık daha bilinçli davranıyorum
|
569
|
59.4
|
292
|
30.5
|
97
|
10.1
|
|
6. Öğrendiğim bilgileri başkalarına da anlatıyorum
|
602
|
62.7
|
238
|
24.8
|
120
|
12.5
|
|
7. Doktora gidip para vermek yerine sağlığımla ilgili
bilgileri öğrenebiliyorum
|
165
|
17.2
|
230
|
24.0
|
564
|
58.8
|
|
8. Doktordan öğrendiğim rahatsızlığımla ilgili bilgi, ilaç ve
tedavileri kontrol edebiliyor ve araştırabiliyorum
|
376
|
39.4
|
304
|
31.9
|
274
|
28.7
|
|
9. Başkalarıyla konuşmaktan çekindiğim (mahrem) konular
hakkında bilgi edinebiliyorum
|
471
|
49.3
|
208
|
21.8
|
277
|
29.0
|
|
10. Tıp doktorlarına olan güvenim azaldı
|
85
|
8.9
|
133
|
13.9
|
740
|
77.2
|
|
11. Moralim bozuluyor, kendimi kötü hissediyorum, rahatsız
oluyorum
|
218
|
22.7
|
159
|
16.6
|
583
|
60.7
|
Katılımcıların gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılar
sayesinde neler edindiklerine ilişkin ifadelere verdikleri yanıtlar, daha önce
6. soruda belirtikleri, gazetelerde yer alan sağlık konulu haber ve yazılardaki
bilgileri ne ölçüde güvenilir bulduklarına ilişkin yanıtlarla da
karşılaştırılmıştır. Aşağıda sunulan çapraz tabloda, daha anlaşılır olma adına
katılımcıların güvenilirliği ilişkin beş ayrı kategoride verdikleri yanıtlar,
üç kategoride bir araya getirilmiştir. Buna göre katılımcıların “Her zaman” ve “Çoğunlukla
güvenirim” şeklindeki yanıtları “Oldukça güvenirim”; “Nadiren güvenirim” ve “Hiçbir
zaman güvenmem” şeklindeki yanıtları da “Pek güvenmem” başlığı altında
birleştirilmiştir. “Kısmen” yanıtları ise aynen korunmuştur. Aşağıdaki tabloda
satır ve sütun yüzdelerine yönelik dağılımlar bir araya yer almaktadır.
Tablo 233.Gazetelerdeki sağlık
konulu haber ve yazılara güven düzeyi ile sağlık konulu haber ve yazılar
hakkında değerlendirme
|
Soru 6 ve 8 Çapraz Tablo: Gazetelerdeki sağlık konulu
haber ve yazılara güven düzeyi ile sağlık konulu haber ve yazılar hakkında
değerlendirme
|
Soru 6. Gazetelerde yer alan sağlık konulu haber ve
yazılardaki bilgileri ne ölçüde güvenilir buluyorsunuz?
|
||||||
|
(Sütun yüzdeleri)
|
(Satır yüzdeleri)
|
||||||
|
Soru 8. Gazetedeki sağlık konulu haber ve yazılar
sayesinde…
|
Oldukça güvenirim
|
Kısmen güvenirim
|
Pek güvenmem
|
Oldukça güvenirim
|
Kısmen güvenirim
|
Pek güvenmem
|
|
|
1. Sağlığımla ilgili bir rahatsızlığım olduğunu anladım
|
Evet, aynen katılıyorum
|
32,2
|
17,1
|
19,1
|
39,9
|
35,6
|
24,5
|
|
Kısmen katılıyorum
|
28,7
|
34,7
|
20,2
|
26,6
|
54
|
19,4
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
39,1
|
48,1
|
60,7
|
21,4
|
44,2
|
34,4
|
|
|
2. Hangi hastanenin, doktorun veya sağlık ürününün daha iyi
olduğunu öğrendim
|
Evet, aynen katılıyorum
|
28,9
|
19,7
|
19,2
|
35,2
|
40,5
|
24,3
|
|
Kısmen katılıyorum
|
35,5
|
38,7
|
30,1
|
26,9
|
49,4
|
23,7
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
35,5
|
41,5
|
50,8
|
22,5
|
44,2
|
33,3
|
|
|
3. Tıbbi (sağlık kurumlarında verilen) tedavi yöntemleri
hakkında artık daha bilgiliyim
|
Evet, aynen katılıyorum
|
53,9
|
38,9
|
35,5
|
34,4
|
42,1
|
23,4
|
|
Kısmen katılıyorum
|
31,3
|
44,5
|
36,2
|
21,7
|
52,3
|
26
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
14,8
|
16,6
|
28,3
|
20,5
|
38,9
|
40,5
|
|
|
4. Tıp dışındaki alternatif ya da bitkilerle, otlarla tedavi
yöntemleri konusunda artık daha bilgiliyim
|
Evet, aynen katılıyorum
|
55,7
|
34
|
35,7
|
37,1
|
38,1
|
24,8
|
|
Kısmen katılıyorum
|
24,7
|
41,7
|
28,9
|
19,7
|
56,1
|
24,1
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
19,6
|
24,2
|
35,3
|
20,2
|
41,9
|
37,9
|
|
|
5. Sağlığımla ilgili olarak artık daha bilinçli davranıyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
67,5
|
54,7
|
59,2
|
30,4
|
41,9
|
27,7
|
|
Kısmen katılıyorum
|
25,1
|
36,7
|
25,3
|
22,1
|
54,8
|
23,1
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
7,5
|
8,5
|
15,5
|
19,6
|
38,1
|
42,3
|
|
|
6. Öğrendiğim bilgileri başkalarına da anlatıyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
74,7
|
55,3
|
62,4
|
32,2
|
40
|
27,8
|
|
Kısmen katılıyorum
|
18,3
|
34,3
|
16,2
|
19,7
|
62,2
|
18,1
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
7
|
10,4
|
21,4
|
15
|
37,5
|
47,5
|
|
|
7. Doktora gidip para vermek yerine sağlığımla ilgili
bilgileri öğrenebiliyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
19,1
|
16,4
|
16,6
|
29,9
|
43,3
|
26,8
|
|
Kısmen katılıyorum
|
23
|
29,1
|
17
|
25,7
|
54,8
|
19,6
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
57,8
|
54,5
|
66,4
|
26,4
|
42,1
|
31,4
|
|
|
8. Doktordan öğrendiğim rahatsızlığımla ilgili bilgi, ilaç ve
tedavileri kontrol edebiliyor ve araştırabiliyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
47,1
|
37,1
|
35,5
|
32,2
|
42,6
|
25,2
|
|
Kısmen katılıyorum
|
27,8
|
38
|
26,4
|
23,4
|
53,6
|
23
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
25,1
|
24,9
|
38,1
|
23,5
|
39,3
|
37,1
|
|
|
9. Başkalarıyla konuşmaktan çekindiğim (mahrem) konular
hakkında bilgi edinebiliyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
53,5
|
52,2
|
40,5
|
29,2
|
48
|
22,8
|
|
Kısmen katılıyorum
|
21,9
|
22,7
|
20,5
|
26,9
|
47,1
|
26
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
24,6
|
25,1
|
39
|
23
|
39,4
|
37,6
|
|
|
10. Tıp doktorlarına olan güvenim azaldı
|
Evet, aynen katılıyorum
|
8,6
|
7,2
|
11,3
|
26,5
|
37,3
|
36,1
|
|
Kısmen katılıyorum
|
12,9
|
13,9
|
15
|
24,8
|
45,1
|
30,1
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
78,4
|
78,9
|
73,7
|
27,1
|
46,3
|
26,6
|
|
|
11. Moralim bozuluyor, kendimi kötü hissediyorum, rahatsız
oluyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
16,8
|
26,1
|
21,8
|
20,1
|
52,8
|
27,1
|
|
Kısmen katılıyorum
|
14,8
|
18,9
|
14,7
|
23,9
|
51,6
|
24,5
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
68,4
|
55
|
63,5
|
30,1
|
40,9
|
29
|
|
Katılımcıların ifadelere yönelik verdikleri yanıtların
güvenilirlik analizi değerleri kabul edilebilir düzeyin üzerinde bulunmuştur
(Cronbach Alpha=0,7145). Bu doğrultuda, her bir ifadeye yönelik değerlendirmeye
geçilebilir.
“1. Gazetedeki sağlık konulu haber ve yazılar sayesinde
sağlığımla ilgili bir rahatsızlığım olduğunu anladım” ifadesine ilişkin
olarak yanıt veren 962 kişinin yaklaşık yarısı (f=475, %49,4) “Hayır, hiç
katılmıyorum” demiştir. “Kısmen (biraz) katılıyorum” diyenlerin oranı %28,9 (f=278)
iken, “Evet, aynen katılıyorum” diyenlerin oranı %21,7’de (f=209) kalmıştır.
Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet ve sosyal güvence açısından önemli
bir farka rastlanmamıştır. Ancak medeni durum bağlamında genel eğilimden farklı
olarak “Evet, aynen katılıyorum” diyenler arasında boşanmış, dul olanların
oranının en yüksek seviyede olduğu (f=10, %27); buna karşın bekârlar arasında
bu oranın en düşük seviyede olduğu (f=56, %17,9) anlaşılmıştır. Veriler,
gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazıların kişilerin rahatsızlıklarını
anlamalarında yaşın önemli bir değişken olduğunu göstermektedir. Genel
eğilimden farklı olarak 24 yaş ve altı katılımcıların yarıdan fazlasının (f=112,
%56,9) “gazetelerdeki haber ve yazılar sayesinde rahatsızlığım olduğunu
anladım” ifadesine “Hiç katılmadıkları”; buna karşın 65 yaş üstü olanların “Aynen
katıldığı” (f=14, %27,5) tespit edilmiştir. Bölgeler bazında ise gazetede
okuduğu yazılarla sağlığıyla ilgili rahatsızlığı olduğunu anlama düzeyi Ege’de,
diğer bölgelerden daha yüksek çıkmıştır (f=37, %27,2). İfadeye “Hayır,
katılmıyorum” diyenlerde ise en yüksek oran Akdeniz (f=74, %60,7) ve
Karadeniz’dedir (f=49, %59). Bölge türü bağlamında ise “Kısmen (biraz) katılıyorum”
yanıtı genel eğilimden farklı olarak (f=137, %35) kentte yaşayan katılımcılar
tarafından verilmiştir. Kırsalda ise diğer bölge türlerinden ve genel eğilimden
daha yüksek oranda “Evet, aynen katılıyorum” (f=60, %26,3) yanıtı ifade
edilmiştir.2400 TL ve üzeri gelir gruplarında ifadeye katılım düzeyinde düşme
eğilimi vardır. Üst gelir grubundaki katılımcılar sağlıkları ile ilgili
rahatsızlıkları olduğunu anlamalarında gazetelerdeki sağlık konulu haber ve
yazıların katkısının olduğunu diğer gelir gruplarına oranla daha az
düşünmektedirler. İfadeye “Evet, aynen katılıyorum” yanıtı 2.400-3.199 TL gelir
grubunda %11,9 (f=10) iken, 3.200 TL ve üzerinde %10,9’dur (f=7). Genel
eğilimden farklı olarak öğrencilerin daha yüksek oranda “Hiç katılmıyorum” (f=57,
%54,3), ev hanımlarının ise daha yüksek oranda “Evet katılıyorum” (f=67, %26,7)
dediği belirlenmiştir. Eğitim değişkenine göre ise en üst düzeyde (ön lisans ve
üstü)eğitime sahip öğrencilerin %14,8 (f=27) oranı ile en düşük seviyede “Evet,
aynen katılıyorum” yanıtını verdikleri kaydedilebilir. Sağlık konulu haber ve
yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında;
çapraz tablo verilerine göre, ifadeye katılanlar arasında en yüksek oranın “Oldukça
güvenenler” arasında olduğu belirlenmiştir (%39,9). İfadeye katılmayanlar
arasında ise gazete içeriklerini kısmen güvenilir bulanların oranı yüksektir
(%44,2). Güven düzeyleri açısından bakıldığında ise gazete içeriklerine pek
güvenmeyenlerin ifadeye en yüksek oranda katılmadıkları anlaşılmıştır (%60,7).
Gazete içeriklerine güvenenler arasında da ifadeye hiç katılmama oranı yüksek
çıkmıştır (%39,1).
“2.Hangi hastanenin, doktorun, sağlık ürününün daha iyi
olduğunu öğrendim” şeklindeki ifadeye ankete katılanların 958’i yanıt
vermiştir. Katılımcıların %42,4’ü (f=406) ifadeye “Hiç katılmadığını”
belirtirken, %35,3’ü (f=338) ise “Kısmen katıldığını” ifade etmiştir. “Evet,
aynen katılıyorum” diyenlerin oranı ise %22,3’tür (f=214).Demografik nitelikler
bağlamında cinsiyet açısından önemli bir farka rastlanmamıştır. Boşanmış olan
katılımcıların ifadeye yanıt verme düzeyinin genel eğilimden farklılaştığı
görülmektedir. Toplam 37 kişi olan boşanmış/dul katılımcıların 20’si (%54,1)
ifadeye “Hiç katılmadığını” belirtirken 13’ü (%35,1) “Aynen katıldığını”
belirtmiştir. Bekâr katılımcılar ise ifadeye en düşük seviyede pozitif katılım
gösterenlerdir. Bu katılımcıların %19,9’u (f=62) “Evet, aynen katılıyorum”
derken %42,9’u (f=134) “Hayır hiç katılmıyorum” demiştir. Doğu Anadolu (f=22,
%53,7), Ege (f=72, %52,9) ve İç Anadolu (f=71, %50) Bölgelerinde yaşayanlar
daha çok “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı ile genel eğilimden
farklılaşmıştır. Büyükşehirde (f=87,
%25,4) yaşayan katılımcıların ifadeye en yüksek seviyede “Aynen katıldığı”,
kırsalda yaşayan katılımcıların ise yarıdan fazlasının (f=118, %52) ifadeye “Hiç
katılmadığı” ortaya çıkmıştır. Katılımcılar arasında 25-34 (f=67, %25,4), 45-54
yaş arası (f=37, %25) ve 65 yaş üstü (f=13, %25,5) kişilerin dörtte birinin
genel eğilimden farklı olarak “Evet, aynen katılıyorum” yanıtı verdiği
anlaşılmaktadır. Diğer yandan 55 yaş üstü yaş grupları için “Hayır, hiç
katılmıyorum” yanıtının en yüksek düzeylerde verildiğini de belirtmek gerekir.
55-64 yaş arası katılımcıların %48,8’i (f=39); 65 yaş üstü katılımcıların ise %47,1’i
(f=24) ifadeye hiç katılmamaktadırlar.
Aylık hane geliri 799 TL ve altında (f=94, %55,6) olan katılımcıların genel
eğilimden farklı olarak en yüksek düzeyde “Hayır, katılmıyorum” yanıtı
verdikleri anlaşılmaktadır. Diğer yandan daha üst gelir grubunda ifadeye olumlu
katılım oranı artmıştır. 2.400-3.199 TL (f=22, %26,2) ve 3.200 TL üzeri (f=16,
%25,4) aylık gelire sahip katılımcılar gazetelerdeki sağlık konulu içerik
sayesinde hangi hastane, doktor veya ürünlerin daha iyi olduğuna dair
bilgilenme düzeylerinin fazla olduğunu belirtmektedirler. Yeşil Kartlı
katılımcıların ifadeye “Aynen” katılma ve “Hiç katılmama” oranları eşittir (f=15,
%35,7). Eğitim seviyesinin yükselişine paralel olarak ifadeye pozitif katılımın
arttığı anlaşılmaktadır. İlköğretim mezunlarının %21,4’ü (f=101), lise
mezunlarının %22,7’si (f=68) “Aynen, katılıyorum” demiştir. Ön lisans ve üstü
eğitim seviyesinde ise bu oran %25’e (f=45) yükselmiştir. Genel eğilimden
farklı olarak emeklilerin yarısının ifadeye “Hiç katılmadığı” (f=48, %50)
tespit edilmiştir. İşsiz katılımcıların yarıya yakını (f=13, %48,1) ise “Kısmen
katıldıklarını” belirtmişlerdir. İfadeye en yüksek düzeyde “Aynen katılıyorum”
yanıtı verenler ise memur ve işçilerdir (f=80, %24,2). Sağlık konulu haber ve
yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında
ifadeye katıldığını söyleyenlerin çoğunlukla gazetelerdeki haber ve yazılara
kısmen güvendiği anlaşılmaktadır (%40,5). İfadeye katılmadığını söyleyenler ise
çoğunlukla haber ve yazılara kısmen güvenenlerdir (%44,2). Güven düzeyleri
açısından bakıldığında, gazete içeriklerine pek güvenmeyenlerin yarıdan
fazlasının bu ifadeye de katılmadıkları belirlenmiştir (%50,8). Güvenenler
arasında da ifadeye kısmen katılma ile hiç katılmama oranları yüksek ve eşit
seviyededir (%35,5).
“3.Tıbbi (sağlık kurumlarında verilen) tedavi yöntemleri
hakkında artık daha bilgiliyim” ifadesine ankete katılanların 960’ı yanıt
vermiştir. Buna göre katılımcıların 405’i (%42,2) “Evet, aynen katılıyorum”,
369’u (%38,4) “Kısmen (biraz) katılıyorum”, 186’sı da (%19,4) “Hayır, hiç
katılmıyorum” demiştir. Yanıtlar cinsiyet değişkeni bağlamında farklılaşmazken,
medeni durum anlamında boşanmış olanların yarıdan fazlasının genel eğilimden
farklı olarak ifadeye “Katıldıkları” belirlenmiştir (f=20, %54,1). Marmara’da
yaşayanların yaklaşık yarısı artık daha bilgili olduğunu ifade etmektedir
(“Evet, aynen katılıyorum”: f=186, %46,5). Ege’de ise tam aksi yönde “Hayır,
hiç katılmıyorum” yanıtı en yüksek seviyededir (f=46, %34,1). Kentte yaşayanlar
arasında daha çok “Kısmen katılıyorum” (f=179, %45,9) yanıtı öne
çıkmaktadır. Genel eğilimden farklı
olarak 65 yaş üzeri katılımcıların yarıdan fazlası (f=26, %51) ifadeye “Aynen
katılmaktadır”. Gelir dağılımı açısından ise hane aylık geliri 799 TL ve
altında olan katılımcıların ifadeye katılım düzeyi genel eğilime göre negatif
yöndedir. Bu grup %27,2 (f=46) oranında “Hayır hiç katılmıyorum” şeklinde yanıt
vermiştir. Özel sağlık sigortasına sahip 20 katılımcıdan 12’si (%60) “Evet,
aynen katılıyorum” şeklinde yanıt verirken, sağlık güvencesi olmayanların
dörtte biri (f=22, %25,6) bu ifadeye “Hiç katılmamıştır”. Mesleki durum bazında
ise “Aynen katılıyorum” yanıtı genel eğilimden farklı olarak en yüksek düzeyde
emekli (f=47, %48,5) ve işsizler(f=13, %48,1) tarafından ifade edilmiştir.
Sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar
karşılaştırıldığında ifadeye katılanların çoğunun kısmen güvenenler (%42,1)
olduğu belirlenmiştir. Katılmayanların ise büyük çoğunluğu gazetelerdeki sağlık
konulu haber ve yazılara güvenmeyen kişilerdir (%40,5). Güven düzeyleri
açısından bakıldığında ise oldukça güvenenler arasında ifadeye katılma oranın
yarıdan fazla olduğu anlaşılmıştır (%53,9).
“4.Tıp dışındaki alternatif ya da bitkilerle, otlarla
tedavi yöntemleri konusunda artık daha bilgiliyim” ifadesine yanıt veren
955 kişinin %40,4’ü (f=386) “Evet, aynen katılıyorum” demiştir. “Kısmen (biraz)
katılıyorum” diyenlerin oranı %33,4 (f=319) iken, %26,2’si ise (f=250) “Hayır,
hiç katılmıyorum” şeklinde yanıt vermiştir. Cinsiyet, eğitim ve gelir
değişkenleri açısından verilen yanıtlar arasında önemli bir farka
rastlanmamıştır. Boşanmış olanların daha yüksek oranda “Katıldıkları”
belirlenmiştir (f=17, %45,9). İfade bağlamında daha bilgili olduğunu
belirtenler İç Anadolu’da (f=65, %45,8) yaşayanlar arasında daha yüksektir. Bu
ifadeye katılmadığını belirtenler ise çoğunlukla Karadeniz Bölgesi’nde
yaşayanlardır (f=21, %25,9). Büyükşehirde yaşayanların yarıya yakını (f=153,
%45,3)”Katıldığı” belirlenmiştir. Kırsalda yaşayanlar ise çoğunlukla “Katılmadıklarını”
dile getirmişlerdir(f=85, %37,4). Yaş değişkeni açısından dağılıma bakıldığında
genel eğilimden farklı olarak 55-64 yaş arası katılımcıların yanıtları dikkat
çekmektedir. Bu yaş grubunda “Aynen katılıyorum” yanıtı en düşük seviyede (f=26,
%32,5) verilirken, ağırlık “Kısmen katılıyorum” (f=32, %40) yanıtına kaymıştır.
Alternatif ve bitkisel tedavi yöntemleri hakkında bilgilenme düzeyi sağlık
güvencesi değişkeni bağlamında değerlendirildiğinde Yeşil Kartlıların ve
sigortasızların dikkat çekici bir şekilde genel eğilimden farklılaştığı
söylenebilir. Yeşil Kartlıların yarıdan fazlası (f=22, %52,4), sigortasızların
ise yarıya yakını (f=42, %48,8) “Aynen katılıyorum” şeklinde cevap vermiştir.
Meslek değişkeni bağlamında ifadeye katılım düzeyi incelendiğinde genel
eğilimden farklı olarak işsizlerin yarıdan fazlasının “Katılıyorum” (f=14,
%51,9) dediği belirlenmiştir. Bu cevabı verenler arasında en düşük seviyede ise
%33,3’lük (f=32) oranla emekliler bulunmaktadır. Sağlık konulu haber ve
yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında
ifadeye katılanların çoğunun gazete içeriklerine kısmen güvenenler (%38,1) ve
oldukça güvenenler (%37,1) olduğu anlaşılmıştır. Katılmayanların ise büyük
çoğunluğu gazete içeriklerine kısmen güvenen (%41,9) ve pek güvenmeyen
kişilerdir (%37,9). Güvenenler açısından bakıldığında ise bu kişilerin yarıdan
fazlasının ifadeye katıldığı belirlenmiştir (%55,7).
“5. Sağlığımla ilgili olarak artık daha bilinçli
davranıyorum” ifadesine yanıt veren 958 katılımcının yarıdan fazlası (f=569,
%59,4) bu ifadeye katıldıklarını belirtmiştir. İfadeye “Kısmen” katıldığını
belirten katılımcıların oranı %30,5 (f=292) iken, “Hiç katılmıyorum” diyenlerin
oranı %10,1’dir (f=97).Yanıtlar cinsiyet, gelir düzeyi ve bölge türü açısından
genel eğilimden farklılaşmazken, medeni durum anlamında, boşanmış olanların
daha fazla oranda bu ifadeye katıldıklarını göstermiştir (f=25, %67,6). 55-64
yaş grubundakilerin yanıtları da genel eğilimden “Hayır” yanıtı çerçevesinde
farklılaşmaktadır. Bu yaş grubundakiler %7,4’lük oranla “Katılmıyorum”
demiştir. Eğitim durumu anlamında diplomasızların verdikleri yanıtlar genel
eğilimden farklıdır. Buna göre diplomasız 6 kişinin 3’ü “Kısmen”, 2’si “Evet”
ve biri de “Hayır” yanıtını vermiştir. Bölgeler bazında ise dağılımın genel
olarak farklılaştığı söylenebilir. “Evet, katılıyorum” diyenler Güneydoğu
Anadolu (f=29, %78,4), Marmara (f=250, %62,7) ve Karadeniz’de (f=48, %60)
çoğunluktadır. Ege’de “Hayır, katılmıyorum” diyenler ise genel ortalamanın
üzerinde bulunmaktadır (f=25, %18,4). Kentte yaşayanlar arasında “Kısmen” (f=143,
%36,7) ve “Hayır” (f=33, %14,6) yanıtları, diğer yanıtlara oranla daha fazla
verilmiştir. Emekliler arasında “Evet” diyenler genel ortalamanın üzerindedir (f=64,
%66). Ticari faaliyette bulunanlar arsında da “Hayır” yanıtı daha fazladır (f=19,
%12,9). “Kısmen” yanıtı ise öğrenciler arasında genel ortalamadan daha fazla
dile getirilmiştir (f=40, %38,5). Sosyal güvenlik durumu anlamında sigortası
olmayanların bu soruya verdikleri yanıtlar tüm kategorilerde farklı eğilim
göstermektedir. Buna göre sigortasızlar arasında “Evet” diyen 57 kişi (%67,1), “Kısmen”
diyen 21 kişi (%24,7) ve “Hayır” diyen 7 kişi (%8,2) bulunmaktadır. Sağlık konulu
haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar
karşılaştırıldığında, ifadeye katılanların çoğunun gazete içeriklerine kısmen
güvenenler (%41,9) olduğu belirlenmiştir. Katılmayanların ise büyük çoğunluğu
gazete içeriklerine pek güvenmeyen kişilerdir (%42,3). Oldukça güvenenler
açısından bakıldığında da bu kişilerin üçte ikiden fazlasının ifadeye aynen
katıldığı anlaşılmıştır (%67,5).
“6. Öğrendiğim bilgileri başkalarına da anlatıyorum” ifadesine
yanıt veren 960 kişinin yarıdan fazlası (f=602, %62,7) “Evet, aynen
katılıyorum” demiştir. İfadeye kısmen katıldığını belirten katılımcıların oranı
%24,8 (f=238) iken, “Hayır, hiç katılmıyorum” diyenlerin oranı %12,5’te (f=120)
kalmıştır. Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet değişkeni açısından önemli
bir farka rastlanmamıştır. Medeni durum değişkeni açısından boşanmış
katılımcıların yanıtları tüm kategorilerde farklılaşmaktadır. Bu grupta “Evet”
diyen 28 kişi (%75,7), “Kısmen” diyen 5 kişi (%13,5) ve “Hayır” diyen 4 kişi
(%10,8) bulunmaktadır. Eğitim durumu anlamında da diplomasız olanlar ile ön
lisans ve üstü eğitime sahip olanların verdikleri yanıtlar genel eğilimden
farklıdır. Diplomasız 6 kişinin 3’ü “Kısmen”, 2’si “Hayır” ve biri de “Evet”
yanıtını vermiştir. Ön lisans ve üstü eğitime sahip 181 kişinin 124’ü “Evet”,
38’i “Kısmen” ve 19’u da “Hayır” demiştir. İfadeye katılım düzeyleri yaş
değişkeni açısından incelendiğinde ise 55-64 yaş arası (f=53, %66,2) ve 65 yaş
ve üzeri (f=35, %68,6) gruplarda “Evet, katılıyorum” yanıtının genel ortalamanın
üzerinde çıktığı belirlenmiştir. 65 yaş ve üzeri, “Kısmen” yanıtının en düşük
olduğu gruptur (f=10, %19,6). “Hayır, katılmıyorum” yanıtının da 45-54 yaş
grubunda en düşük seviyede bulunması dikkat çekicidir (f=14, %9,5). Dolayısıyla
ileri yaştaki kişilerin bu ifadeye genel olarak daha fazla oranda “Katıldıkları”
söylenebilir. Bölgeler bazında ise öncelikle Güneydoğu Anadolu (f=29, %78,4) ve
Akdeniz (f=82, %67,2) Bölgelerinde yaşayan katılımcıların genel eğilimden
farklı olarak en yüksek düzeyde “Evet, aynen katılıyorum” yanıtını verdikleri
anlaşılmaktadır. “Evet” yanıtının en düşük seviyede verildiği bölge ise
%45,2’lik (f=19) oranla Doğu Anadolu olmuştur. Doğu Anadolu Bölgesi’nde “Hayır,
hiç katılmıyorum” yanıtı en yüksek düzeyle öne çıkmaktadır (f=10, %23,8).
Ardından Ege Bölgesi’nde yaşayan katılımcıların %20,6 (f=28) oranı ile “Hayır”
dedikleri anlaşılmaktadır. “Hayır” yanıtının en düşük seviyede verildiği bölge
ise İç Anadolu olmuştur (f=9, %6,3). Bu bölgedeki katılımcılar çoğunlukla ve
%32,2’lik (f=46) oranla “Kısmen katıldıklarını” belirtmişlerdir. Bölge türü
değişkeni çerçevesinde ise kırsalda yaşayan katılımcıların yanıtları genel
eğilimden farklılaşmaktadır. Bu katılımcıların yarıdan fazlası (f=153, %67,4)
gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılardan öğrendikleri bilgileri
başkalarıyla paylaştıklarını belirtmişlerdir. Kentte yaşayan katılımcıların “Kısmen
katılıyorum” yanıtını diğer bölge türlerine göre daha yüksek oranda (f=113,
%29) verdiği anlaşılmaktadır. Gelir değişkeni açısından 1.600-2.399 TL arası
gelire sahip olan katılımcıların %72,1’inin (f=80) gazetelerdeki sağlık konulu
haber ve yazılardan öğrendikleri bilgileri başkalarıyla paylaştıkları
belirlenmiştir. Ayrıca 799 TL ve altı gelire (f=118, %69,8) sahip olan
katılımcılar ile 2.400-3.199 TL gelire sahip olan katılımcılar (f=56, %67,5) da
ifadeye en yüksek düzeylerde “Aynen katıldıklarını” belirtmişlerdir. “Hayır,
hiç katılmıyorum” yanıtı ise en yüksek düzeyde 3.200 TL ve üzeri (f=10, %15,6)
aylık hane gelirine sahip katılımcılar tarafından verilirken, en düşük düzeyde
1.600-2.399 TL (f=10, %9) gelire sahip olanlar tarafından ifade edilmiştir.
Sağlık güvencesi bağlamında ise ifadeye en yüksek pozitif katılım toplam 20
kişiden oluşan özel sağlık sigortalılardan gelmiştir. Bu katılımcıların 13’ü
(%65) ifadeye “Aynen katıldığını” belirtirken, 4’ü (%20) “Kısmen”, 3’ü (%15) de
“Hiç katılmadığını” ifade etmiştir. Genel eğilimden farklı olarak Yeşil
Kartlılar ise “Evet” yanıtını en düşük seviyede (f=23, %54,8) verenlerdir. Bu
katılımcıların %26,2’si (f=11) ifadeye hiç katılmadığını belirtmiştir.
SGK’lılar ise en düşük seviyede “Hiç katılmıyorum” yanıtını (f=92, %11,4)
verenlerdir. Meslekler bazında ise emeklilerin ve işsiz katılımcıların
gazetelerdeki sağlık konulu içerikten öğrendikleri bilgileri başkalarıyla
paylaşma düzeylerinin diğer gruplardan önemli oranda farklı olduğu
görülmektedir. Emeklilerin %75,3’ü (f=73), işsizlerin ise %74,1’i (f=20)
bilgileri başkalarına aktardıklarını ifade etmişlerdir. Diğer yandan ticari
faaliyette bulunanların ifadeye pozitif katılımı ise en düşük seviyede %54,8 (f=80)
olarak gerçekleşmiştir. Bu katılımcılar %17,1’lik (f=25) oranla “Hiç katılmıyorum”
yanıtını en yüksek düzeyde verenlerdir. Sağlık konulu haber ve yazılara güvenme
düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, üç güvenilirlik
düzeyinin üçünde de en yüksek oranların “Aynen katılma” yönünde olduğu
belirlenmiştir. Buna göre gazete içeriklerine oldukça güvenenler arasında %74,7
oranında, kısmen güvenler arasında %55,3 oranında, pek güvenmeyenler arasında
da %62,4 oranında ifadeye aynen katılma söz konusudur. Bununla birlikte,
ifadeye katıldığını bildirenler açısından bakıldığında, gazete içeriklerine
kısmen güvenenlerin oranı daha yüksektir (%40). İfadeye katılmayanlar açısından
bakıldığında da pek güvenmem yanıtını verenlerin daha fazla olduğu
belirlenmiştir (%47,5).
“7. Doktora gidip para vermek yerine sağlığımla ilgili
bilgileri öğrenebiliyorum” ifadesine 959 kişi yanıt vermiştir. Bu kişilerin
yarıdan fazlası (f=564, %58,8) ifadeye “Hiç katılmadığını” belirtirken, %24’ü (f=230)
kısmen katıldığını ifade etmiştir. İfadeye “Aynen katılıyorum” şeklinde yanıt
verenlerin oranı ise sadece %17,2’dir (f=165). Bu doğrultuda katılımcıların
sağlıkları ile ilgili bilgi almak üzere öncelikle gazetedeki sağlık konulu
haber ve yazıları tercih etmedikleri söylenebilir. Demografik nitelikler
bağlamında cinsiyet değişkeni açısından önemli bir farka rastlanmamıştır. Genel
eğilimden farklı olarak evli katılımcıların yüksek oranda ifadeye katıldıkları
belirlenmiştir (f=117, %19,2). “Hiç katılmıyorum” yanıtı ise en yüksek seviyede
bekâr katılımcılar tarafından verilmiştir (f=196, %62,8).45-54 (f=36, %24,5) ve
55-64 yaş arası (f=17, %21) katılımcılar en yüksek düzeyde “Katılıyorum”
demiştir. Genel eğilimden farklı olarak en yüksek düzeyde “Katılmıyorum” yanıtı
ise 65 ve üstü (f=36, %70,6) yaş grubu ile 24 ve altı yaş (f=131, %66,8)
grubundaki katılımcılardan gelmiştir. Aylık hane geliri 799 TL ve altı olan
katılımcılar (f=35, %20,8) ile 1.600-2.399 TL arası gelir grubundaki
katılımcıların (f=24, %21,6) doktora giderek para vermek yerine sağlıkla ilgili
bilgileri gazetelerdeki içerikten öğrenebildikleri anlaşılmaktadır. İfadeye en
düşük düzeyde pozitif katılım ise 3.200 TL ve üzeri gelire sahip
katılımcılardan gelmiştir (f=7, %10,9). Bu katılımcılar ifadeye en yüksek
düzeyde “Hiç katılmadığını” ifade edenlerdir (f=47, %73,4). Bu grubun ardından
2.400-3.199 TL gelir grubundaki katılımcılar gelmektedir (f=57, %67,9). Genel
eğilimden farklı olarak Yeşil Kartlıların ifadeye yüksek oranda “Katıldıkları”
belirlenmiştir (f=12, %28,6). Özel sağlık sigortası olan toplam 20 katılımcı
ise hiçbiri ifadeye “Evet, aynen katılıyorum” dememiştir. Eğitim seviyesinin
yükselişine paralel olarak ifadeye “Hiç katılmama” düzeyinin de yükseldiği
anlaşılmıştır. İlköğretim mezunu olan katılımcıların yarısı (f=238, %50,6)
ifadeye “Hiç katılmadığını” ifade ederken, lise mezunlarında bu oran %64,6’ya (f=195),
ön lisans ve üstü eğitime sahip olanlarda ise %70’e (f=126) yükselmiştir. Bu
doğrultuda eğitim seviyesi düşük kişilerin doktora giderek para vermek yerine
sağlıklarıyla ilgili bilgileri gazetelerden öğrenme oranlarının daha yüksek
olduğu söylenebilir. Diğer yandan Diplomasız/okuryazar olmayan toplam 6
katılımcının 5’inin (%83,3) ifadeye “Hiç katılmadığını”, sadece 1’inin (%16,7)
ise “Kısmen katıldığını” belirtmek gerekir.
Meslek değişkeni bazında ise genel eğilimden farklı olarak ifadeye
pozitif katılımın en yüksek düzeyde emeklilerden (f=22, %22,7), en düşük
düzeyde ise işsizlerden geldiği anlaşılmaktadır (f=1, %3,7). İşsiz
katılımcıların %74,1’i (f=20), ticari faaliyette bulunanların ise %65,8’i (f=96) “Hayır hiç katılmıyorum”
yanıtı verirken ev hanımları ise % 53’lük (f=133) oranla bu yanıtı en düşük
seviyede verenler olmuştur. Bölgeler
bazında ise Akdeniz (f=32, %26,2) ve Güneydoğu Anadolu (f=9, %24,3)
Bölgelerinde yaşayan katılımcıların ifadeye katılmaları dikkati çekmektedir.
İfadeye en düşük düzeyde pozitif katılım ise Ege Bölgesi’ndedir (f=10, %7,4).
Ege’de yaşayan katılımcıların %74,3’ü (f=101) ifadeye “Hiç katılmadıklarını”
belirtmişlerdir. Ayrıca Karadeniz (f=55, %67,1), Doğu Anadolu (f=27, %64,3) ve
İç Anadolu (f=91, %64,1) Bölgelerinde yaşayan katılımcıların da yarıdan fazlası
Ege Bölgesiyle benzer şekilde “Hiç katılmıyorum” şeklinde yanıt vermişlerdir.
Öte yandan bölge türü bağlamında ifadeye pozitif katılımın kentte (f=75, %19,2)
daha yüksekken, kırsalda (f=28, %12,3) düşük olması dikkat çekicidir.
Büyükşehirde yaşayan katılımcıların neredeyse üçte ikiye yakını (f=212, %62,2)
ve kırsalda yaşayanların neredeyse dörtte üçe yakını (f=162, %71,4) ifadeye “Hiç
katılmadıklarını” dile getirmişlerdir. Sağlık konulu haber ve yazılara güvenme
düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, üç güvenilirlik
düzeyinin üçünde de “Hiç katılmama” oranlarının yüksek bulunduğu
belirlenmiştir. Buna göre pek güvenmeyenler arasında %66,4 oranında, oldukça
güvenenler arasında %57,8 oranında ve kısmen güvenenler arasında da %54,5
oranında ifadeye katılmama söz konusudur.
“8. Doktordan rahatsızlığımla ilgili öğrendiğim bilgi,
ilaç ve tedavileri kontrol edebiliyor ve araştırabiliyorum” ifadesine
ankete katılanların 954’ü yanıt vermiştir. Katılımcıların %39,4’ü (f=376)
ifadeye “Aynen katıldığını” belirtirken, %31,9’u (f=304) “Kısmen” katıldığını
belirtmiştir. “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtını veren katılımcıların oranı ise
%28,7’dir (f=274).Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet değişkeni açısından
önemli bir farka rastlanmamıştır. Genel eğilimden farklı olarak boşanmış
olanların yanıtları farklılaşmaktadır. Bu kişiler arasında verilen ilk yanıt “Kısmen”
şeklindedir (f=14, %40). İfadeye katılım oranı 25-34 yaş (f=117, %44,2), 55-64
yaş (f=35, %43,2) ve 65 yaş üzeri (f=21, %42,9)
gruplarında diğer yaş gruplarına oranla daha yüksektir. Eğitim seviyesi
yüksek olanlarda “kontrol ve araştırma” oranı daha yüksektir. İlköğretim
mezunlarının %37,5’i (f=175) “Aynen katılıyorum” yanıtı verirken, lise
mezunlarında bu oran %40’a (f=120), ön lisans ve lisans/üstü mezunlarında ise
%43,9’a (f=79) yükselmiştir. Hane halkı geliri bağlamında, 1.600-2.399 TL gelir
aralığındaki katılımcıların yarıdan fazlasının (f=57, %51,4), 3.200 TL ve üzeri
aylık hane gelirine sahip olanların ise yarıya yakınının (f=29, %46) ifadeye
katıldığı anlaşılmaktadır. “Katılmama” oranı 2.400-3.199 TL gelir aralığındaki
katılımcılar arasında daha yüksektir (f=30, %36,1). Özel sağlık sigortasına
sahip olan 20 kişiden 10’u ifadeye katıldığını belirtmiştir. Yeşil Kart
sahipleri açısından da katılım benzer orandadır. Yeşil kart sahibi 42 kişinin
20’si ifadeye katıldığını belirtmiştir (%47,6). Gazetelerden “kontrol ve
araştırma” oranı memur-işçiler (f=140, %42,6) ve emeklilerden (f=40, %42,1)
arasında genel ortalamanın üzerindedir. İşsizlerde ise bu oran en düşük
düzeydedir (f=8, %29,6). Bölgeler bazında, Güneydoğu Anadolu (f=21, %56,8),
Karadeniz (f=36, %45) ve Marmara (f=181, %45,8) Bölgelerinde yaşayanların
ifadeye en yüksek oranlarda pozitif katılımı olduğu anlaşılmaktadır. Ege’de
yaşayan katılımcıların yarıdan fazlası ise ifadeye “Hiç katılmadıklarını” ifade
ederek, ters yönde bir eğilim göstermişlerdir (f=74, %54,4). İfadeye katılım
düzeyi bölge türü bağlamında değerlendirildiğinde büyükşehirden kırsala doğru “Evet”
yanıtlarının oranının düştüğü görülmüştür. Büyükşehirdeki katılımcıların yarıya
yakını (f=160, %47,3) ifadeye “Aynen katıldığını” belirtirken, kentte yaşayan
katılımcıların %36,9’u (f=144), kırsaldakilerin ise %31,9’u (f=72) bu yanıtı
vermiştir. Kentte yaşayan katılımcıların ağırlıklı olarak (f=171, %43,8) “Kısmen”
yanıtını tercih ettiği, kırsaldakilerin ise en yüksek düzeyde “Hayır, hiç
katılmıyorum” dediği anlaşılmaktadır (f=100, %44,2). Sağlık konulu haber ve
yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında,
ifadeye katılanların çoğunun gazete içerilerine kısmen güvenenler (%42,6)
olduğu belirlenmiştir. Katılmayanların ise büyük çoğunluğu haber ve yazılara
kısmen güvenen (%39,3) ve pek güvenmeyen kişilerdir (%37,1). Öte yandan oldukça
güvenenler açısından bakıldığında, en yüksek oranın ifadeye aynen katılma
yönünde olduğu belirlenmiştir (%47,1). Pek güvenmeyenler arasında da ifadeye
hiç katılmama oranı yüksektir (%38,1).
“9. Başkalarıyla konuşmaktan çekindiğim mahrem konular
hakkında bilgi edinebiliyorum” ifadesine ankete katılanların 956’sı yanıt
vermiştir. Bu kişilerin yarıya yakını ifadeye (f=471, %49,3) “Evet, aynen
katılıyorum” derken, %29’u (f=277) “Hiç katılmadığını” ifade etmiştir. “Kısmen
katılıyorum” şeklinde yanıt verenlerin oranı ise %21,8’dir (f=208). Bu oranlar
erkekler arasında kadınların yanıtlarına göre farklılaşmaktadır. Erkek
katılımcıların yarıdan fazlası (f=254,
%52) başkalarıyla konuşmaktan çekindikleri konular hakkında gazetelerdeki
sağlık konulu haber ve yazılardan bilgi edinebildiklerini ifade ederken,
kadınlarda bu oran %46,4 (f=217) düzeyindedir. Mahrem konular hakkında bilgi
edinme oranı boşanmış olanlarda daha yüksektir (f=16, %43,2). Genel eğilimden
farklı olarak ifadeye katılma oranı 25-34 yaş (f=134, %50,4) ve 35-44 yaş (f=112,
%51,6) gruplarındakiler arasında daha yüksektir. 45-54 yaş (f=47, %32,2), 55-64
yaş (f=27, %33,3) ve 24 yaş altı (f=65, %33,3) gruplarında ise “Hiç katılmama”
oranları daha yüksektir. Bu durumu “mahrem konularda bilgiye ihtiyaç duyma
yaşı” gibi bir başka değişkenle ilişkilendirmek mümkün olabilir. İfadeye
katılım düzeyleri gelir değişkeni bağlamında incelendiğinde gelir düzeyi
yükseldikçe negatif katılım düzeyinin de arttığı görülmektedir. Aylık hane
geliri 800-1.599 TL (f=270, %54,4) ve 1.600-2.399 TL (f=61, %55) olan
katılımcıların yarıdan fazlası genel eğilimden farklı olarak ifadeye “Aynen
katıldıklarını” belirtmişlerdir. Diğer yandan 2.400-3.199 TL (f=28, %33,3) ve
3.200 TL üzeri (f=25, %39,7) gelir gruplarında “Hiç katılmıyorum” diyenlerin
oranı diğer gelir gruplarına göre daha yüksektir. Dikkat çekici olarak 799 TL
ve altında aylık hane gelirine sahip katılımcıların da üst gelir gruplarına
paralel şekilde genel eğilimden farklı olarak ifadeye “Hiç katılmadıkları”
anlaşılmaktadır (f=55, %32,9). Sağlık güvencesi değişkeni bağlamında ise Yeşil
Kartlı (f=21, %51,2) ve sosyal güvencesi olmayan katılımcıların (f=43, %51,2)
diğer gruplardan daha yüksek oranda ifadeye “Aynen katılıyorum” dediği
belirlenmiştir. Özel sağlık sigortalıların 8’i “Kısmen” (%40) , 7’si (%35) ise “Aynen”
katıldığını ifade ederken, 5’i (%25) ise “Hiç katılmadığını” belirtmiştir.
Katılımcıların yanıtları eğitim değişkeni çerçevesinde incelendiğinde, eğitim
seviyesi yükseldikçe, ifadeye pozitif katılım düzeyinin düştüğü
anlaşılmaktadır. İlköğretim mezunlarının yarıdan fazlası (f=250, %53,4)
gazetelerdeki sağlık konulu içerikten, başkalarıyla konuşmaktan çekindikleri
mahrem konular hakkında bilgi edinebildiğini belirtirken, lise mezunlarında bu
oran %45’e (f=135), ön lisans ve lisans/üstü mezunlarında %44,8’e (f=81)
düşmüştür. Lise mezunlarının ikinci sırada verdiği yanıt “Hiç katılmıyorum” (f=100,
%33,3) iken, ön lisans ve lisans/üstü katılımcılar ikinci sırada “Kısmen
katılıyorum” demişlerdir (f=52, %28,7). Toplam 6 katılımcı olan diplomasız
okuryazar olmayanların 4’ü (%66,7) ise ifadeye “Aynen”, 2’si (%33,3) “Kısmen”
katılmıştır. İfadeye katılım düzeyleri meslek değişkeni bazında
değerlendirildiğinde memur-işçilerin (f=177, %53,5), emeklilerin (f=50, %51,5)
ve ev hanımlarının (f=126, %50,6) genel eğilimden yüksek oranda mahrem konular
hakkında gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılardan bilgi edinebildikleri
anlaşılmaktadır. İşsiz katılımcılar ise genel eğilimden farklı olarak ifadeye
en düşük düzeyde pozitif katılanlardır (f=10, %37). Öğrenciler ise en yüksek
düzeyde “Hiç katılmıyorum” diyenlerdir (f=38, %36,5). Bölgeler bazında ise
ifadeye pozitif katılım, en yüksek düzeyde Marmara’da yaşayanlar ve en düşük
düzeyde ise Doğu Anadolu’da yaşayanlar arasında belirlenmiştir. Marmara
Bölgesi’nde yaşayan katılımcıların %61,7’si (f=246) ifadeye “Aynen” katıldığını
belirtirken, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan katılımcıların %26,2’si (f=11) “Evet”
demiştir. İfadeye, Doğu Anadolu Bölgesi’nden sonra en düşük düzeyde pozitif
katılım ise Karadeniz (f=25, %31,3) ve
İç Anadolu Bölgesi’nden (f=51, %35,9) gelmiştir. İç Anadolu Bölgesi’ndeki
katılımcılar ise ilk sırada “Kısmen” (f=53, %37,3) yanıtını tercih etmişlerdir.
En yüksek düzeyde negatif katılım ise Ege (f=57, %41,9) ve Karadeniz (f=33,
%41,3) Bölgesi’ndedir. Bölge türü değişkeni açısından katılımcıların yanıtları
değerlendirildiğinde ise kentte yaşayan katılımcıların yarıdan fazlası (f=205,
%52,8) ile büyükşehirde yaşayanların yarısı (f=174, %50,7) gazetelerdeki sağlık
konulu içerikten mahrem konular hakkında bilgi edinebildiklerini ifade ederken,
kırsalda bu oran %40,9 (f=92) olarak tespit edilmiştir. Sağlık konulu haber ve yazılara güvenme
düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında ifadeye
katılanların çoğunun gazete içeriklerine kısmen güvenenler (%48) olduğu belirlenmiştir.
Katılmayanların ise büyük çoğunluğu haber ve yazılara kısmen güvenen (%39,4) ve
pek güvenmeyen kişilerdir (%37,6). Öte yandan oldukça güvenenler açısından
bakıldığında, en yüksek oran ifadeye aynen katılma yönünde elde edilmiştir
(%53,5). Pek güvenmeyenler arasında ise “Aynen katılma” (%40,5) ile “Hiç katılmama”
(%39) oranları birbirine yakın bulunmuştur.
“10. Tıp doktorlarına olan güvenim azaldı” ifadesine
ilişkin yanıt veren toplam 958 katılımcının %77,2’si (f=740) “Hayır, hiç
katılmıyorum” demiştir. Katılımcıların %13,9’u (f=133) ifadeye “Kısmen”
katıldığını belirtirken, sadece %8,9’u (f=85) “Evet, aynen katılıyorum”
şeklinde yanıt vermiştir. Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet ve bölge
türü değişkeni açısından önemli bir farka rastlanmamıştır. Genel eğilimden
farklı olarak bekâr katılımcıların “Katılma” oranı daha yüksektir (f=35,
%11,3). Evli katılımcılar arasında “Hiç katılmama” oranı daha yüksektir (f=483,
%79,2). “Hiç katılmama” oranı 55-64 yaş (f=65, %80,2) ile 65 yaş ve üzerinde (f=43,
%84,3) en üst düzeydedir. Dolayısıyla ileri yaşlarda “gazetede okuduklarım
nedeniyle doktorlara güvenim azaldı” diyen oldukça azdır. Gelir düzeyi
anlamında ise en üst ve en alt gelir gruplarında katılma oranı daha yüksektir.
3.200 TL (f=9, %14,1) üzeri ile 799 TL ve altında (f=20, %11,9) gelire sahip
olanlar bu soruya daha fazla oranda “Evet” yanıtı vermiştir. SGK’lılar arasında
“Katılmama” oranı en yüksek seviyededir (f=638, %79,4).Genel eğilimden farklı
olarak sigortası olmayanlar (f=16, %18,8) ile özel sağlık sigortalılar (f=3,
%15) ifadeye en yüksek düzeyde “Aynen” katıldıklarını ifade etmişlerdir.
Dolayısıyla doktorlara güvenlerinin azaldığını ifade etmişlerdir. Eğitim
değişkeni bağlamında diplomasız/okuryazar olmayan katılımcıların genel eğilimden
farklı olarak 5’inin (%83,3) “Hiç katılmıyorum” şeklinde yanıt vermesi dikkati
çekmektedir. Meslek değişkeni bazında ise işsiz katılımcıların genel eğilimden
farklı olarak en yüksek düzeyde ifadeye “Aynen katıldıkları” (f=4, %14,8) ve en
düşük düzeyde “Hiç katılmadıkları” (f=18, %66,7) anlaşılmaktadır. Emekliler ise
en yüksek düzeyde ifadeye “Hiç katılmadıklarını” belirtmişlerdir (f=79, %81,4).
Bölgeler bazında, Akdeniz’de yaşayanlar ifadeye en yüksek düzeyde “Evet”
yanıtını vermişlerdir (f=19, %15,6). Marmara (f=333, %83,7) ve Güneydoğu
Anadolu’da (f=30, %83,3) yaşayanlar ise genel eğilimden farklı olarak daha
fazla oranda ifadeye katılmadıklarını ifade etmişlerdir. Sağlık konulu haber ve
yazılara güvenme düzeyi ile “tıp doktorlarına güvenim azaldı” ifadesine verilen
yanıtlar karşılaştırıldığında, üç güven düzeyinin üçünde de ifadeye hiç
katılmama oranlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Buna göre gazete
içeriklerine kısmen güvenenlerin %78,9’u, oldukça güvenenlerin %78,4’ü ve pek
güvenmeyenlerin de %73,7’si bu ifadeye hiç katılmadıklarını söylemişlerdir.
“11. Moralim bozuluyor, kendimi kötü hissediyorum,
rahatsız oluyorum” ifadesine 960 kişi yanıt vermiştir. Bu kişilerin yarıdan
fazlası (f=583, %60,7) ifadeye “Hiç katılmadığını” belirtirken, %22,7’si (f=218)
“Aynen katıldığını” belirtmiştir. “Kısmen katılıyorum” diyenlerin oranı ise
%16,6’da (f=159) kalmıştır. İfadeye
kadınlar (f=119, %25,4) erkeklerden (f=99, %20,2) daha fazla oranda “Katılıyorum”
yanıtı vermiştir. Boşanmış olanların verdikleri yanıtlar da genel eğilimden
farklı olarak daha yüksek oranda “Hiç katılmama” yönündedir (f=25, %67,6). 65
yaş üstü kişilerin %66,7’si (f=34) ifade “Katılmadıklarını” belirtmişlerdir.
İfadeye katılma oranı daha düşük yaşlarda ise daha yüksektir. En yüksek olduğu grup
ise 35-44 yaş (f=54, %24,7) ve 45-54 yaş (f=36, %24,5) gruplarıdır. Üst gelir
gruplarında daha yüksek oranda “Hiç katılmama” görülmektedir. Geliri 3.200 TL
ve üzeri katılımcılar %79,7 (f=51) oranında ifadeye “Katılmadıklarını”
belirtirken, 2.400-3.199 TL arası gelir grubundakiler de %65,5 (f=55) oranında
katılmadıklarını dile getirmişlerdir. Özel sağlık güvencesi olanlar arasında 16
kişi (%80) ifadeye “Katılmadığını” dile getirmiştir. Eğitim değişkeni
bağlamında ise lise ve altında eğitim seviyesine sahip olan katılımcılar,
gazetelerdeki bazı sağlık konulu içeriklerden rahatsız olduklarını ve bu
yayınların kendilerini kötü hissetmelerine neden olduğunu belirtirken, lise ve
üstü eğitim seviyesine sahip katılımcılar aksini düşünmektedirler. Diplomasız /
okuryazar olmayan toplam 6 katılımcının 2’si (%33,3) ifadeye “Aynen”
katıldığını belirtirken, ilköğretim mezunlarının %30,1’i (f=142) de aynı yanıtı
vermiştir. Lise mezunlarında bu oran %13,9 (f=42), ön lisans ve lisans/üstü
mezunlarında ise %17,8’dir (f=32). Lise (f=208, %68,9) ve ön lisans ve
lisans/üstü (f=122, %67,8) mezunu olan katılımcılar genel eğilimden farklı
olarak “Hiç katılmadıklarını” ifade etmişlerdir. Meslekler bazında, ev
hanımlarının %30,3’ü (f=76) ve öğrencilerin %26’sı (f=27) “rahatsız olduklarını”
ifade etmişlerdir. Diğer yandan ticari faaliyette bulunan (f=104, %70,7)
katılımcılar ile emekliler (f=63, %64,9) ise aksi yönde (hiç katılmama yönünde)
bu yayınlardan rahatsız olmadıklarını dile getirmişlerdir. Bölgeler bazında ise
Güneydoğu Anadolu’da yaşayan katılımcıların verdiği yanıtlar, genel eğilimden
önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Bu bölgede yaşayan katılımcıların tamamına
yakını (f=34, %91,9) ifadeye “Hiç katılmamışlardır”. Bu bölgenin ardından “Hiç
katılmama” görüşü, %73,2’lik (f=104) oranla iç Anadolu ve %70,6’lık (f=96)
oranla Ege Bölgesi’nde yaşayanlar tarafından dile getirilmiştir. Öte yandan
“rahatsız olma” görüşü en çok Marmara’da yaşayanlar tarafından ifade edilmiştir
(f=138, %34,6). Ayrıca bu bölgedeki katılımcıların da yarıdan fazlasının (f=205,
%51,4) ifadeye “Katılmadıkları” not edilmelidir. Bölge türü anlamında ise
kentte yaşayanların gazetelerdeki bazı sağlık konulu içeriklerden daha fazla
rahatsız oldukları ve bu yayınlar nedeniyle kendilerini kötü hissettikleri
anlaşılmaktadır (f=122, %31,2). Kırsalda (f=162, %71,4) ve büyükşehirde (f=227,
%66,4)ifadeye “Hiç katılmıyorum” şeklinde yanıt verme oranı genel eğilime göre
daha yüksekken, kentte (f=194, %49,6) daha düşüktür. Sağlık konulu haber ve
yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında,
üç güven düzeyinin üçünde de “moralim bozuluyor, kendimi kötü hissediyorum,
rahatsız oluyorum” ifadesine hiç katılmama oranlarının yüksek olduğu
belirlenmiştir. Buna göre gazete içeriklerine oldukça güvenenlerin %68,4’ü, pek
güvenmeyenlerin %63,5’i ve kısmen güvenenlerin de %55’i bu ifadeye hiç
katılmadıklarını dile getirmişlerdir.
Öte yandan vatandaşlarla gerçekleştirilen görüşmelerde
“Gazetelerdeki sağlık yayınlarını nasıl değerlendiriyorsunuz, neden?” diye sorularak
olumlu ve olumsuz görüşler bir arada değerlendirilmiştir. “Olumlu” bulunan
yanıtlardan belli başlıları şöyledir:
- Yüzde
100 olmasa da toplum sağlığına hizmet ettiklerini düşünüyorum. Dünyada sağlık
alanında araştırmalar neticesinde elde edilen buluşlar dikkatimi çekiyor… (ÇD,
Erkek).
- Yüzde
80 olumlu bilgiler veriliyor (NU, Kadın).
- Genel
olarak olumlu buluyorum. Çünkü yazılar ne hakkında olursa olsun, eminim ki
içerisinde birçok insanın faydalanabileceği bilgiler olduğunu düşünüyorum (DS,
Kadın).
- Kaynak
verilmeyenleri olumsuz, güvenilir bir kaynağa dayananları olumlu olarak
değerlendiririm (GÇ, Erkek).
- Sağlık
haberlerini okuduktan sonra var olan şikâyetlerimi değerlendirip doktor
tercihimi bu doğrultuda yapıyorum. Muayene olmadan önce öğrendiğim bilgiler
bana güvenilir geliyor. Gazetede sağlık konusunda yazı yazabilecek bir doktor
benim için güvenilirdir (MT, Kadın).
- Olumludur.
Onlar da kötü niyetle yazmıyorlar ki, bilinçli olsun diye yazıyorlar (AÇ,
Kadın).
- Evde
düzenli ve sağlıklı beslenerek hasta olmamamız için neler yapabileceğimizden
bahsediyorlar, bu yüzden güzel yazılar (YU, Kadın).
- Eh işte… Doğru düzgün habercilik yapılmadığı
için ne demeli ki bu soruya… Yoklukta oluyor işte (YN, Erkek).
- Olması,
bilinçlendirmesi güzel fakat güvenilir bulmadığım için bu konuda nötrüm (GÖ,
Kadın).
- Bir
hastaneye gitmektense sağlık haberlerini takip etmenin daha çok yararı olur.
Çünkü orada ilaçların yanlış kullanımı konusunda uyarılar veriyorlar. Her
konuda… Çocuk doğumdan tut büyümeye kadar. Gerçekten de programlar çok yararlı.
Her ne kadar reklam olsa dahi yine de iyidir (PÖ, Kadın).
- Gayet
olumlu ama olumsuz olan bazı hususlar da var tabi. Mesela patates kızartmasının
ve fast food’un faydalı olmadığı belirtiliyor ama başka bir gazetede ABD’de
yapılan bir araştırma yayınlanıyor, patates kızartmasının zararlı olmadığından
bahsediliyor. Bunlar çelişkili olabiliyor. Örneğin çayın yıllarca yararlı
olmadığı söyleniyordu ama şimdi çok faydalı olduğundan sindirim sistemini
çalıştırdığından bahsediliyor (MD, Erkek).
- İnsanların
başından geçen talihsiz olayları okuyup onlardan ders almaya çalışıyorum.
Tedbir almaya çalışıyorum (MÇT, Erkek).
