Medyadaki sağlık konulu yayınların hedef kitlesinin kim
olduğuna ilişkin sağlık profesyonellerine yöneltilen soruya cevap verenlerin
yaklaşık yarısı “Herkes” yanıtını vermiştir (f=21, %47,7). “Rahatsızlığı
olanlar” yanıtı ise ikinci sırada gelmektedir (f=12, %27,3). 29 kişiye
sorulmayan bu soruya, 6 kişi yanıt vermemiş ya da yorumda bulunmamıştır.
Görüşülen 50 doktor ve diş hekimi için bakıldığında da durum benzer şekildedir.
22.1.Hedef
Kitlenin Sosyo-Demografik Özelliklerine İlişkin Görüşler
|
|
Frekans
|
%
|
|
Herkes
|
21
|
47,7
|
|
Rahatsızlığı olanlar, hasta olanlar
|
12
|
27,3
|
|
Habere göre değişir, değişkendir
|
8
|
18,2
|
|
Gazete okuyanlar
|
3
|
6,8
|
|
Diğer
|
19
|
43,2
|
|
N
|
44
|
|
|
Cevap yok, yorum yok, kesin bilgim yok
|
6
|
|
|
Sorulmayan kişi sayısı
|
29
|
|
Sağlık konulu yayınların hedef kitlesinin kim olduğuna ilişkin
medya profesyonellerinin üçte ikisinin görüşü
“Herkes” şeklindedir (f=32, %66,7).
|
|
Frekans
|
%
|
|
Herkes
|
32
|
66,7
|
|
Habere göre değişir
|
4
|
8,3
|
|
Diğer
|
12
|
25,0
|
|
N
|
48
|
|
|
Cevap yok, yorum yok, kesin bilgim yok
|
4
|
|
|
Sorulmayan kişi sayısı
|
7
|
|
Hedef kitleye yönelik sağlık profesyonellerinin dile getirdiği
belli başlı görüşler şu şekildedir:
- Herkes.
Her tür sosyo-demografik özellikteki kişiler hedef kitledir (YP).
- Herkestir.
Herkes olmalı, çünkü o kadar evrensel bir olgudan söz ediyoruz ki. Kimin ne
zaman hangi hastalıkla uğraşmak zorunda kalacağını kimse bilemez. (…) Eğer
günün sabah saatlerinde ise o zaman ev hanımlarını hedef kitle olarak
belirlemiştir derim. Gazete olarak söylersek, o zaman okuma yazma bilen, temel
eğitimin biraz üzerinde gibi düşünebilirim (BAA).
Hedef kitleye yönelik medya profesyonellerinin dile getirdiği
belli başlı görüşler şu şekildedir:
- Sağlık
öyle bir alan ki mesleki ya da sınıfsal bir alan arz etmiyor. Herkes yani insan
olan herkes izliyor yani (MY).
- Herkestir.
13 yaşından küçükleri hedefleyemezsiniz. Sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan
insanların da pek de sağlıkla uğraşacaklarını sanmıyorum (ŞKK).
- Burada
görsel ve yazılı medyayı ayırmak gerekiyor. Gazeteler ve dergiler kendi okuyucu
profillerine göre haberler kullanıyorlar. Herkesin okuduğu bir gazete veya
dergi var. Vatandaş gidiyor her zaman okuduğu gazete veya dergisini alıyor. Ama
televizyon ve İnternette bu durum farklı. Orada seçim yapma imkânı daha zor.
Zapping var, surf var… Kolayca dikkatiniz başka bir kanala veya sayfaya
yönelebiliyor (YNO).
- Doktora,
hastaneye ulaşma güçlüğü çeken çeşitli nedenlerle, bu konularda eğitim seviyesi
de düşük olan kitle olmalı (MGK).
- Yayıncının
hedefine göre ya vatandaşlardır ya da tıp sektörünün temsilcileri… (ECB).
22.1.Hedef
Kitlenin Sosyo-Demografik Özelliklerine İlişkin Görüşler
Sağlık profesyonellerinin medyadaki sağlık konulu yayınların
hedef kitlesinin sosyo-demografik özellikleri konusundaki görüşleri daha çok
“Eğitim düzeyi düşük kişiler (f=14, %37,8).” şeklindedir. “Ev hanımları,
kadınlar (f=13, %35,1)” yanıtı da yine öne çıkan tanımlar arasındadır. 38
kişiye sorulmayan bu soruya, 4 kişi yanıt vermemiş ya da yorum yapmamıştır.
|
|
Frekans
|
%
|
|
Eğitim düzeyi düşük kişiler
|
14
|
37,8
|
|
Ev hanımları, kadınlar
|
13
|
35,1
|
|
Gelir düzeyi orta ve alt seviyedekiler
|
8
|
21,6
|
|
Eğitim düzeyi yüksek kişiler
|
7
|
18,9
|
|
Diğer
|
18
|
48,6
|
|
N
|
37
|
|
|
Cevap yok, yorum yok, kesin bilgim yok
|
4
|
|
|
Sorulmayan kişi sayısı
|
38
|
|
Görüşülen 50 doktor ve diş hekimine göre sağlık konulu
yayınların hedef kitlesi olarak birinci sırada ev hanımları ve kadınlar
gelmektedir (f=10). Ardından eğitim düzeyi düşük kişiler (f=8), eğitim düzeyi
yüksek kişiler (f=5), gelir düzeyi orta ve alt seviyedekiler (f=4) yanıtları
öne çıkmaktadır.
|
|
Frekans
|
%
|
|
Ev hanımları, kadınlar
|
11
|
32,4
|
|
Ekonomik açıdan orta düzey ve üzeri
|
7
|
20,6
|
|
Eğitim düzeyi yüksek kişiler
|
5
|
14,7
|
|
Diğer
|
11
|
32,4
|
|
N
|
34
|
|
|
Cevap yok, yorum yok, kesin bilgim yok
|
9
|
|
|
Sorulmayan kişi sayısı
|
16
|
|
Görüşülen medya profesyonellerine göre sağlık yayınlarının
hedef kitlesinin sosyo-demografik özellikleri arasında “Ev hanımları, kadınlar”
ilk sırada gelmektedir (f=11, %32,4). Hemen ardından “Ekonomik açıdan orta
düzey ve üzerine” işaret edilmektedir (f=7, %20,6).
Hedef kitleye ve özelliklerine yönelik sağlık
profesyonellerinden alınan belli başlı görüşler şu şekildedir:
- Orta
ve alt gelir grubunda, daha çok kırsal kesim ve zamanını TV başında geçiren her
türlü bilgiyi oradan alan kesim. Eğitimi düşük (HB).
- Genelde
orta yaş üstü ve bazı rahatsızlıkları bulunan yaygın halk kitlesi (OS).
- Ezici
bir miktarı kadın. Çok okumamış kadın. Önemli bir bölümü yine mesleki deneyim
olarak söylüyorum, öğretmen ya da eğitim ile ilgili sektör. Bir şekilde bunun
ticaretinin değişik noktalarında bir şeylerle uğraşan kesim ya da onların
yakınları. Bu şaşılacak bir şey ama benim izlenimim bu. Bilimsel bir
araştırmaya dayanmıyor. Sağlığın uygulayıcıları da kendi alanları ile ilgili
haberleri takip ediyorlar. Onların çevreleri de hastalık temelinde değil ama
bilgi anlamında onunla ilgili bilgileri ona aktarıyorlar (MSD).
- Yayına
göre değişir. Sağlık konulu yayınlarda halka da yapacağınız yayınlar var,
doktor, eczacı gibi meslek gruplarına da yapacağınız yayınlar var, o sektörde
çalışanlara da yapacağınız yayınlar var. Tamamen mesajın kime verilmek
istendiğine göre değişir; “Sadece şu olur” diyemezsiniz (BÖ).
- Burada
da aslında çok belirsizlik var. Vatandaşmış gibi görünüyor ama esasında
vatandaş değil. Özellikle son dönemden söz ediyorum. Bunun için bir kaynak
tüketebilecek ya da bunun için belirli olanaklara sahip olan kesime göredir
haberler. Sosyal güvencesi olacak, harcayabilecek zamanı olacak ilave parası,
kaynağı olacak. Bu kesimlerden azıcık okuryazar olacak. İzleyebilecek. Bu
kesimlere yönelik Türkiye’deki yayınlar. Bu kesimlerin de, esasında şöyle bir şey
söyleyebilirim, belki de bu olanakları yüzünden en çok soru işaretini kafasında
taşıyan kesim de bu kesim (…). …sağlıkla ilgili bir derdi olacak, bununla
ilgili arayış içerisinde olacak, yani işin peşinde olacak, bunların çözümleri
ile ilgili ellerinde olanakları olacak. Bu kitle ve bunun etrafındaki halka
esasında hitap ediliyor (Sağlık alanında bir sivil toplum örgütü başkanı,
doktor, yazar, MSD).
- Bence
gün içerisinde yapılan yayınlar ve kadınlarına, akşam yapılan yayınlar erkeğe
yönelik (…). (MM).
Hedef kitlenin özelliklerine ilişkin medya profesyonellerinden
gelen görüşlerden bazıları ise şu şekildedir:
- Hedef
kitlesi olarak, belli bir yaş söylemem gerekirse, herhalde 40’lı yaşların üstü.
Çünkü zaten yaşın ilerlemesiyle beraber hastalıklar daha bir su yüzüne çıkıyor.
Bir de şöyle bir şey var: Belli bir yaşın üzerindeki insanlar hem daha fazla
gazete okuyorlar ve bu tarz yayınları takip ediyorlar, hem de kendileriyle
alakalı bir şeyler bulmaya çalışırlar ya da bir şeyler yakaladıkları zaman,
“Hah, işte bu benimle ilgili” diye üzerine ilgiyle eğilirler. Gençlerde bu
kadar değil bu (BH).
- Çok
ayrımını yapamayız; çünkü sağlık herkes için eşit düzeydedir. Yani bir kanser
zengin, yoksul gözetmeden... Yani bir salgın hastalık var ise o da yoksul,
zengin gözetmiyor. Hepimiz hastalanabiliyoruz. Ya da aldığınız hiçbir eğitim
sizi hastalanmaktan kurtarmıyor (ŞÖK).
- Ekonomik
düzeyi düşük. … çareyi cinci hocalarda, şuralarda buralarda arayanlar olmalı
özellikle (MGK).
- Tabi
çok genel bakmak lâzım buna. Sağlık herkesin problemi. Yani bunun için eğitimli
olmanız, belli bir maddi gelirinizin olması gerekmiyor. Profesörde, olsanız
askeri ücretli de çalışsanız, ki aralarında pek fark yok, bunun bir sıkıntısı
yok herkes, herkesi ilgilendiren bir konu. Pek çok gelen telefonlar da bunu
kanıtlıyor. Bana genelde, tabi ki eğitim seviyesi biraz daha düşük
insanlarımız, doktor özel muayene paralarını biliyorsunuz o parayı veremeyecek
insanlar, bizi aradıkları için biraz daha sanırım eğitim seviyesi düşük
insanlar da diyebiliriz (TG).
- Eğitimli
kişiler herhalde. Çünkü yayınları takip edenler genelde sosyo-kültürel düzeyi
yüksek eğitimli kişiler. (…) Görsel yayınlar, biraz daha okumak değil de
seyretmeyi tercih eden, biraz daha sosyo-kültürel düzeyi düşük, biraz daha
eğitim seviyesi düşük popülasyonun takip ettiği yayınlar. İkiye ayırmak lâzım
(ME).
- Hizmet
alan halk, hizmet sunan sağlık çalışanları, kurum ve kuruluşlar, yatırımcılar,
kronik hastalığı olanlar, sağlıklı yaşamak isteyen herkes. Özellikle yoksullar
hastalıklarına ucuz ve ulaşılabilir bir yol bulmak için, varlıklılar ise
gelişmeler konusunda bilinçlenmek için, yaşlılar dikkatli olmak için, gençler
estetik ve kaygılardan kurtulmak için, anne-babalar çocuklarının sağlıklı
büyümesi için, sağlık çalışanları sistemdeki aksaklıkları yansıtmak,
gelişmeleri izlemek için sağlık konulu yayınlara ilgi duymaktadırlar (YYN).
