Bu durum basit bir rahatsızlık durumunda insanların üçte bire yakınının doktora gittiğini, dörtte bire yakınının daha önce bildiği ilaçları kullandığını, dörtte birden azının ise kendi kendine geçmesini beklediğini ortaya koymaktadır. Basit rahatsızlıklar karşısında medya içeriklerine başvurma ve oradan öğrendiklerini uygulama oranı, diğer tüm alternatif bilgi edinme yollarından sonra en düşük seviyede gelmektedir. Bu durumu sorgulanan rahatsızlığın “basit” olarak görülmesine bağlamak da mümkündür.
Tablo 219. Nezle, soğuk
algınlığı, baş ağrısı veya bunlar gibi basit bir rahatsızlığınız olduğunda
öncelikle ne yaparsınız?
|
Soru 1. Nezle, soğuk algınlığı, baş ağrısı veya
bunlar gibi basit bir rahatsızlığınız olduğunda öncelikle ne yaparsınız?
|
Frekans
|
%
|
|
Doktora giderim ve yalnızca onun söylediklerini uygularım.
|
751
|
30,1
|
|
Bildiğim ya da daha önce aldığım ilaçları kullanırım.
|
586
|
23,4
|
|
Kendi kendine geçmesini beklerim.
|
458
|
18,3
|
|
Bildiğim bitki, ot, kür gibi doğal ya da geleneksel yöntemleri
uygularım.
|
374
|
15
|
|
Doktora giderim, ayrıca doğal ya da geleneksel tedavi
yöntemleri de uygularım.
|
186
|
7,4
|
|
Genellikle hastalanmam, hatırlamıyorum, bilmiyorum.
|
70
|
2,8
|
|
Eczaneye gider, danışır ve ilaç alırım.
|
57
|
2,3
|
|
Eş dost, yakın akraba, arkadaş, komşulara danışırım.
|
10
|
0,4
|
|
Diğer
|
4
|
0,2
|
|
Gazete, TV, İnternet, kitap gibi kaynaklardan araştırırım,
öğrendiğim tedavileri uygularım.
|
3
|
0,1
|
|
TOPLAM
|
2499
|
100
|
Demografik özellikler
bağlamında bu soruya verilen yanıtlara ilişkin çapraz tablolara bakıldığında;
cinsiyet değişkeninin önemli bir fark yaratmadığı anlaşılmıştır. Katılımcıların
en çok işaretledikleri seçenek olan “Doktora giderim ve yalnızca onun
söylediklerini uygularım” diyenlerin cinsiyete göre dağılımı erkekler için
%30,3 (f=377), kadınlar için ise %29,8’dir (f=374).Yaş dağılımları açısından da
bu soruya verilen yanıtların önemli bir farklılık göstermediği tespit
edilmiştir. Yalnızca yaş arttıkça, tüm yaş grupları için en çok seçilen seçenek
olan “Doktora giderim ve yalnızca onun söylediklerini uygularım” diyenlerin
oranı artmaktadır. En alt yaş grubundakilerin bu seçenek için katılım düzeyi
%26,5 (f=140) iken, en üst yaş grubunda bu oran %37,4’e (f=58) çıkmıştır. Medeni durum açısından da verilen yanıtlar arasında
önemli bir fark yoktur. Yalnızca “Boşanmış/ Dul” olanlar, genel tabloda ikinci
sırada gelen “Bildiğim ya da daha önce aldığım ilaçları kullanırım”
yanıtını en sık yinelemişlerdir (%32,4, f=36). Genel tabloda öne çıkan ilk
yanıt bu grup için ikinci sıradadır. Ancak oranın birbirine yakın olduğunu
belirtmek gereklidir.
Bireylerin eğitim düzeyleri açısından verilen yanıtlarda
farklılaşma lise ve daha üst eğitim seviyelerindedir. Genel tabloda ikinci
sırada olan “Bildiğim ilaçları kullanırım” cevabı bu iki grupta birinci sırada
gelmektedir. Hatta bu oran en üst seviyede eğitime sahip olanlar arasında daha
yüksektir (%27,5). Çünkü ön lisans, lisans ve üstü mezunları arasında doktora
gitme ve yalnızca onun söylediklerini uygulama oranı (%18,8) üçüncü sırada
gelmektedir. Kendi kendine geçmesini beklerim yanıtı (% 21,5) da ikinci
sıradadır. Öte yandan “Bildiğim bitki, ot, kür gibi doğal ya da geleneksel
yöntemleri uygulama” oranı da üst düzey eğitime sahip kişiler arasında en
yüksek seviyededir (%18,1). Genel olarak bu durumu üst düzey eğitime sahip
kişilerin kendilerini daha bilgili sandıkları için doktora gitme ihtiyacı
hissetmeden ilaç kullanabildikleri, geleneksel yöntemleri daha çok tercih ettikleri
ya da hastalıkları daha az önemsedikleri şeklinde yorumlanabilir. Bu arada
geleneksel tedavi yöntemlerinin en az diplomasızlar arasında tercih edildiğinin
de altı çizilmelidir (%13,8).
Katılımcılarım meslekleri bağlamında bu soruya verilen
yanıtlarda genel tablodan farklılaşan gruplar ticari faaliyetlerde bulunanlar,
işsizler ve öğrencilerdir. Genel tabloda en yüksek katılım oranı ile ilk sırada
yer alan “Doktora giderim ve yalnızca onun söylediklerini uygularım” cevabı,
öğrenciler arasında ikinci sıradadır (f=65, %25,2,). Bu gruptaki bireyler
arasında ilk sırada ise genel tabloda ikinci sırada yer alan “Bildiğim ya da
daha önce aldığım ilaçları kullanırım” cevabı gelmektedir (f=78, %30,2). İşsiz
bireylerde ise ikinci sırada gelen “Kendi kendine geçmesini beklerim” yanıtı
genel tabloda üçüncü sırada (%28, f=23) yer alırken; genel tabloda ikinci en
çok yinelenen yanıt olan “Bildiğim ya da daha önce aldığım ilaçları kullanırım”
yanıtı ise bu gruptaki bireyler arasında üçüncü sıradadır (%17,1, f=14). Bu
durumu genel olarak ekonomik durumla ilişkilendirmek mümkündür. Çünkü
katılımcıların toplam hane halkı gelirleri açısından da verilen yanıtlar
farklılaşmaktadır.
Genel olarak gelir düzeyi arttıkça genel tablodan sapmalar
dikkati çekmektedir. Alt iki gelir grubu ile ülke geneli paralel niteliktedir.
Üst üç gelir grubunda ise en yüksek katılım oranı “Bildiğim ya da daha önce
aldığım ilaçları kullanırım” yanıtı yönündedir. Bu anlamda da genel tablodan en
büyük fark, en üst gelir grubunda görülmüştür. En üst gelir grubunda “Bildiğim
ya da daha önce aldığım ilaçları kullanırım” diyenlerin oranı (%35,7, f=46);genel
tabloda en yüksek katılım oranına sahip olan “Doktora giderim ve yalnızca onun
söylediklerini uygularım” yanıtını verenlere göre (%17,8, f=23) daha yüksektir.
Bu da dikkat çekici bir durum olarak not edilmiştir.
Kişilerin sosyal güvenlik durumları dikkate alındığında bu
soruya verilen yanıtların yalnızca “Özel sağlık sigortası sahipleri ve diğer
sigortalara sahip kişiler” açısından farklılık gösterdiği anlaşılmıştır. Bu
gruptaki kişiler daha çok “Kendi kendine geçmesini beklerim” demişlerdir
(%29,6, f=21). Bu gruptaki kişiler için ülke genelinde en çok yinelenen yanıt,
üçüncü sırada gelmektedir (%22,5, f=16). Bu durumu da kamunun genel sosyal
güvenlik şemsiyesi dışında kalanların sağlık imkânlarından yararlanma
durumlarının daha sınırlı olduğu ya da daha isteksiz davrandıkları şeklinde
yorumlamak mümkündür.
Coğrafi bölgelere göre verilen yanıtlar değerlendirildiğinde
genel tablodan önemli oranda ayrılan bölgenin İç Anadolu olduğu
anlaşılmaktadır. Bu bölgede en fazla yinelenen yanıt, genel tabloda ikinci
sırada gelen “Bildiğim ya da daha önce aldığım ilaçları kullanırım” yanıtıdır
(%32,9, f=145). İç Anadolu’da ikinci sırada öne çıkan yanıt genel tabloda üçüncü
sırada olan “Kendi kendine geçmesini beklerim” yanıtıdır (f=97, %22). Ülke
genelinde ilk sırada ifade edilen “Doktora giderim ve yalnızca onun
söylediklerini uygularım” yanıtı ise bu bölgede üçüncü sırada gelmektedir (f=91,
%20,6). Karadeniz Bölgesi’nde de ilk sırada gelen yanıt değişmezken, ikinci
sıradaki yanıt genel tablodaki üçüncü sıradaki yanıt olan “Kendi kendine
geçmesini beklerim” yanıtıdır (f=59, %24,9).
Yaşanan bölge türü bağlamında ise büyükşehirde yaşayanların
verdikleri yanıtların genel tablodan farklı olduğu anlaşılmıştır. Buna göre
büyükşehirde yaşayanlar daha çok ülke geneli için ikinci sıradaki “Bildiğim ya
da daha önce aldığım ilaçları kullanırım” yanıtını seçmişlerdir (f=262, %31,2).
Bütün çapraz veriler birleştirildiğinde en üst düzey gelire
sahip, büyükşehirlerde yaşayan kişilerin verdikleri yanıtların genel tablodan
ilk tercih anlamında farklı olduğu anlaşılmıştır.
Öte yandan anket çalışmasından ayrı olarak vatandaşlarla
gerçekleştirilen görüşmede katılımcılara
“basit bir rahatsızlıkları olduğunda öncelikle ne yaptıkları sorusunun ardından
“neden” diye sorulmuştur. Alınan yanıtlar kişisel kimi önlemler ve doğru ya da
yanlış, bir şekilde bilinen bazı yöntemlerin uygulandığını, kişiden kişiye de
kişinin durumuna göre bu seçeneklerin değiştiğini göstermektedir. Bazı örnek
yanıtlar şöyledir:
- Kalabalık
yerlerden uzaklaşırım. Temiz ortamları tercih ederim (ÇD, Erkek).
- Evde
atlatmaya çalışırım. Zorda kalırsam doktora giderim (GS, Kadın).
- Eğer
vaktim varsa uyumaya çalışırım ama baktım şiddetleniyor, o zaman istemesem de
ilaç almak zorunda kalıyorum… (Aİ, Kadın).
- Doktora
gitmeyi ve ilaç kullanmayı pek sevmediğim için doğal yöntemleri tercih ederim
(YK, Erkek).
- Doğal
çözümlerin daha sağlıklı olduğunu düşünürüm (YN, Erkek).
- Nane,
limon ya da tarçın kaynatırım (TÇÖ, Kadın).
- C
vitamini alabileceğim meyveleri yerim. Limon, mandalina, greyfurt… (NA, Kadın).
- C
vitamini, sıcak içecekler tüketirim… Öncelikle annemin baskıyla yedirdiği
meyvelerle ilk tedavi başlar. Bol bol sebze, meyve, ıhlamur tüketirim (BB,
Kadın).
- Kırmızı
elma, Japon elması, karanfil, tarçın, zencefil, mandalina, portakal, muz koyup
böyle karışık bir meyve çayı yaparım. Onu içerim, çünkü bu tarz şeylerin
bağışıklık sistemini güçlendirdiğine inanırım (ÖM, Kadın).
- Bitkisel
çay hazırlarım. Sonra battaniye ve yorganın altına girerek bir güzel terlerim.
Sonra da duş alırım. Normalde 2-3 güne geçer. Demir gibi olurum. Bunlar
haricinde baktım iyileşemiyorsam eczaneye gidip ilaç alırım (HT, Erkek).
- Tavuk
suyu çorbası içerim, bağışıklık sistemimi güçlendirsin diye (ZÖK, Kadın).
- Daha
önce böyle bir hastalık yani aynısını yaşadıysam tekrar kendi elimde bulunan
ilaçları kullanırım (TO, Erkek).
- Gripin
kullanırım. Boğaz ağrım varsa bir tülbenti ispirto ile ıslatıp boğazıma
bağlarım. Evde varsa burun kremi sürerim. Genelde iyi gelir. Ağır bir durum
ortaya çıkarsa doktora başvururum. Genelde bir hap yazıp eve gönderir,
istirahat önerir (ET, Erkek).
- Aspirin
ve (A ilacını) kullanırım. Çünkü Aspirin ateşimi düşürüyor, (A) nezleye iyi
geliyor (LUB, Erkek).
- Baş
ağrısında evdeki ilaçlardan içerim. Nezle ve soğuk algınlığında ise doktora
gitmeyi tercih ederim. Sıcak şeyler içerik bu hastalıklar geçmez (GÇ, Erkek).
- Öncelikle
dinlenmek isterim. Geçmezse ağrı kesici alırım. O da yaramazsa antibiyotik
alırım. Doktora hemen gitmem. Sırada beklemekten daha aciz hale düştüğüm için
gitmeyi tercih etmem. Kapıda sıra beklemek istemem (PÖ, Kadın).
- İlaçların
zararlı etkisinden endişe ettiğim için. Özellikle bu süreçte, hamileyim, zaten
ilaç kullanmak istemiyorum (EK, Kadın).
- Doktora
gitsem de gitmesem de bir haftada geçiyor (KS, Erkek).
- Kocakarı
ilaçlarına inanmam. Doktora gitmeyi tercih ederim (GÇ, Erkek).
- Hemen
acile giderim çünkü ben gribi çok ağır geçiririm. Antibiyotiğe ihtiyaç
duyuyorum. O nedenle muhakkak doktora giderim (MY, Erkek).
- Ablamın
eşi doktor, ona danışırım (GÖ, Kadın).
