|
Soru 9. Gazetedeki sağlık konulu haber ve yazılara
ilişkin olarak şimdi size okuyacağım seçenekler arasından hangilerine hiç
katılmadığınızı, kısmen katıldığınızı veya aynen katıldığınızı söyleyerek
cevap veriniz. Gazetede okuduğunuz haber ve yazıları göz önünde
bulundurursanız…
|
1 Evet, aynen katılıyorum
|
2 Kısmen (Biraz) katılıyorum
|
3 Hayır, hiç katılmıyorum
|
|||
|
f
|
%
|
f
|
%
|
f
|
%
|
|
|
1. Beni ilgilendiren konular çıkmıyor, alakasız konularda
yayın yapılıyor
|
211
|
22.2
|
397
|
41.7
|
344
|
36.1
|
|
2.Gereksiz yere endişelendirici ve ürkütücü buluyorum
|
207
|
21.7
|
322
|
33.8
|
423
|
44.4
|
|
3.Mucize kurtuluş ya da tedavi haberleriyle hastalara boş
umut, hayal veriliyor
|
309
|
32.6
|
325
|
34.3
|
314
|
33.1
|
|
4.Ülkenin genel sağlık politikası ve sağlık sistemine ilişkin
sorunlar yeterince ele alınmıyor
|
445
|
46.8
|
308
|
32.4
|
197
|
20.7
|
|
5.Genel olarak verilen bilgileri çoğunlukla yalan, yanlış,
yanıltıcı buluyorum
|
254
|
26.7
|
384
|
40.4
|
313
|
32.9
|
|
6.Özellikle alternatif tıp, bitkisel tedavi vs. konularında
verilen bilgileri yanlış buluyorum
|
231
|
24.4
|
399
|
42.1
|
317
|
33.5
|
|
7.Halkın anlayacağı dilde değil, teknik ve karmaşık bir dilde
anlatıyorlar
|
365
|
38.5
|
323
|
34.0
|
261
|
27.5
|
|
8.Kullanılan dili magazinsel, sansasyonel ve duygu sömürücü
buluyorum
|
358
|
38.0
|
270
|
28.6
|
315
|
33.4
|
|
9.Daha çok kişi, doktor, ürün, ilaç ve hastanelerin reklamı
yapılıyor
|
449
|
47.5
|
252
|
26.7
|
244
|
25.8
|
|
10.Daha çok gazete satma kaygısı ön plana çıkıyor
|
454
|
48.2
|
230
|
24.4
|
258
|
27.4
|
|
11. Bazı sağlık konulu haber ve yazıları ahlak dışı buluyorum
|
349
|
36.8
|
245
|
25.8
|
354
|
37.3
|
|
12. Konular yüzeysel işleniyor, detaylı bilgi verilmiyor
|
415
|
43.8
|
321
|
33.9
|
212
|
22.4
|
|
13. Bunların denetlendiğini düşünmüyorum
|
480
|
50.8
|
199
|
21.1
|
266
|
28.1
|
Katılımcıların gazetelerde okudukları sağlık konulu haber ve
yazılara ilişkin ifadelere verdikleri yanıtlar, daha önce 6. soruda
belirtikleri, gazetelerde yer alan sağlık konulu haber ve yazılardaki bilgileri
ne ölçüde güvenilir bulduklarına ilişkin yanıtlarla da karşılaştırılmıştır.
Aşağıda sunulan çapraz tabloda, daha anlaşılır olma adına katılımcıların
güvenilirliği ilişkin beş ayrı kategoride verdikleri yanıtlar, üç kategoride
bir araya getirilmiştir. Buna göre katılımcıların “Her zaman” ve “Çoğunlukla
güvenirim” şeklindeki yanıtları “Oldukça güvenirim”; “Nadiren güvenirim” ve “Hiçbir
zaman güvenmem” şeklindeki yanıtları da “Pek güvenmem” başlığı altında
birleştirilmiştir. “Kısmen” yanıtları ise aynen korunmuştur. Aşağıdaki tabloda
satır ve sütun yüzdelerine yönelik dağılımlar bir araya yer almaktadır.
Tablo 235.Gazetelerdeki sağlık
konulu haber ve yazılara güven düzeyi ile sağlık konulu haber ve yazılar
hakkında değerlendirme
|
Soru 6 ve 9 Çapraz Tablo: Gazetelerdeki sağlık konulu
haber ve yazılara güven düzeyi ile sağlık konulu haber ve yazılar hakkında
değerlendirme
|
Soru 6. Gazetelerde yer alan sağlık konulu haber ve
yazılardaki bilgileri ne ölçüde güvenilir buluyorsunuz?
|
||||||
|
(Sütun yüzdeleri)
|
(Satır yüzdeleri)
|
||||||
|
Soru 9. Gazetede okuduğunuz haber ve yazıları göz önünde
bulundurursanız…
|
Oldukça güvenirim
|
Kısmen güvenirim
|
Pek güvenmem
|
Oldukça güvenirim
|
Kısmen güvenirim
|
Pek güvenmem
|
|
|
1 Beni ilgilendiren konular çıkmıyor, alakasız konularda yayın
yapılıyor
|
Evet, aynen katılıyorum
|
19
|
22,4
|
27,2
|
23,3
|
43,8
|
32,9
|
|
Kısmen katılıyorum
|
32,1
|
47,1
|
47,8
|
20,7
|
51,8
|
27,5
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
49
|
30,6
|
25
|
36,1
|
38,7
|
25,2
|
|
|
2 Gereksiz yere endişelendirici ve ürkütücü buluyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
20,9
|
22,4
|
21,1
|
19,5
|
44,9
|
35,6
|
|
Kısmen katılıyorum
|
26,2
|
34,4
|
47,2
|
19,4
|
53,9
|
26,6
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
52,9
|
43,2
|
31,7
|
35,7
|
39
|
25,3
|
|
|
3 Mucize kurtuluş ya da tedavi haberleriyle hastalara boş
umut, hayal veriliyor
|
Evet, aynen katılıyorum
|
34
|
33,5
|
26,8
|
20
|
42
|
38
|
|
Kısmen katılıyorum
|
29,6
|
33,7
|
45,3
|
19,4
|
59,1
|
21,5
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
36,4
|
32,8
|
27,9
|
40,9
|
34,5
|
24,6
|
|
|
4 Ülkenin genel sağlık politikası ve sağlık sistemine ilişkin
sorunlar yeterince ele alınmıyor
|
Evet, aynen katılıyorum
|
48,2
|
46,1
|
44,7
|
26
|
43,2
|
30,8
|
|
Kısmen katılıyorum
|
24,9
|
35,1
|
41,3
|
21,2
|
55,4
|
23,5
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
26,9
|
18,8
|
14
|
37,2
|
34,7
|
28,1
|
|
|
5 Genel olarak verilen bilgileri çoğunlukla yalan, yanlış,
yanıltıcı buluyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
25,9
|
27,8
|
25,6
|
17,1
|
45,8
|
37,1
|
|
Kısmen katılıyorum
|
33,5
|
41,9
|
49,4
|
20,4
|
53,5
|
26,1
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
40,5
|
30,4
|
25
|
42,2
|
34,8
|
23
|
|
|
6 Özellikle alternatif tıp, bitkisel tedavi vs. konularında
verilen bilgileri yanlış buluyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
23,2
|
26,2
|
21,8
|
18,7
|
46,5
|
34,8
|
|
Kısmen katılıyorum
|
35,5
|
43,6
|
52
|
22,4
|
51,8
|
25,9
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
41,3
|
30,2
|
26,3
|
37,8
|
36,5
|
25,7
|
|
|
7 Halkın anlayacağı dilde değil, teknik ve karmaşık bir dilde
anlatıyorlar
|
Evet, aynen katılıyorum
|
37,2
|
40
|
37,2
|
20,7
|
44,6
|
34,7
|
|
Kısmen katılıyorum
|
29
|
34,6
|
41,7
|
25,9
|
52
|
22,1
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
33,7
|
25,4
|
21,1
|
36,4
|
37,5
|
26,1
|
|
|
8 Kullanılan dili magazinsel, sansasyonel ve duygu sömürücü
buluyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
33,7
|
40,2
|
41,3
|
18,5
|
49
|
32,5
|
|
Kısmen katılıyorum
|
27,5
|
28,4
|
30,2
|
24,5
|
50,6
|
24,9
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
38,8
|
31,4
|
28,5
|
37,7
|
36,4
|
25,9
|
|
|
9 Daha çok kişi, doktor, ürün, ilaç ve hastanelerin reklamı
yapılıyor
|
Evet, aynen katılıyorum
|
43,1
|
48,8
|
53,1
|
19,5
|
51,1
|
29,4
|
|
Kısmen katılıyorum
|
23,6
|
29
|
26,3
|
27,1
|
45,4
|
27,5
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
33,3
|
22,2
|
20,7
|
38,9
|
34,4
|
26,6
|
|
|
10 Daha çok reyting kaygısı ön plana çıkıyor
|
Evet, aynen katılıyorum
|
44,8
|
48,2
|
54,8
|
19,5
|
51,2
|
29,3
|
|
Kısmen katılıyorum
|
22,4
|
25,5
|
24,9
|
28,4
|
46,3
|
25,3
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
32,7
|
26,2
|
20,3
|
38
|
34,1
|
27,9
|
|
|
11 Bazı sağlık konulu haber ve yazıları ahlak dışı buluyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
28,7
|
40,9
|
42,5
|
17,3
|
53,5
|
29,2
|
|
Kısmen katılıyorum
|
24,3
|
27,3
|
24,6
|
25,4
|
43,4
|
31,1
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
46,9
|
31,8
|
33
|
36,7
|
38,4
|
24,9
|
|
|
12 Konular yüzeysel işleniyor, detaylı bilgi verilmiyor
|
Evet, aynen katılıyorum
|
40,5
|
44,2
|
49,2
|
20,6
|
50,8
|
28,6
|
|
Kısmen katılıyorum
|
33,1
|
36,2
|
29,1
|
27,5
|
46,9
|
25,6
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
26,4
|
19,5
|
21,8
|
37,4
|
31,8
|
30,8
|
|
|
13 Bunların denetlendiğini düşünmüyorum
|
Evet, aynen katılıyorum
|
44,5
|
51,8
|
60,7
|
19,5
|
50,3
|
30,2
|
|
Kısmen katılıyorum
|
20,6
|
21,4
|
20,2
|
24,7
|
50
|
25,3
|
|
|
Hayır, hiç katılmıyorum
|
34,8
|
26,8
|
19,1
|
40,6
|
32,7
|
26,7
|
|
Katılımcıların ifadelere yönelik verdikleri yanıtların
güvenilirlik analizi değerleri kabul edilebilir düzeyin üzerinde bulunmuştur
(Cronbach Alpha=0,8812). Bu doğrultuda, her bir ifadeye yönelik değerlendirmeye
geçilebilir.
“1. Gazetelerde okuduğum yazı ve haberleri göz ününde
bulundurursam beni ilgilendiren konular çıkmıyor, alakasız konularda yayın
yapılıyor” ifadesine 952 kişi yanıt vermiştir. Bu kişilerin %41,7’si (f=397)
söz konusu ifadeye “Kısmen katılıyorum” demiştir. “Hayır, hiç katılmıyorum”
diyenlerin oranı %36,1 (f=344) iken, “Evet, aynen katılıyorum” diyenlerin oranı
ise %22,2’de (f=211) kalmıştır. Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet
değişkeni açısından dağılımda önemli bir farka rastlanmamıştır. Genel eğilimden
farklı olarak boşanmış olanlar arasında “Hiç katılmama” oranı daha yüksektir (f=17,
%45,9).55-64 yaş grubu katılımcıların yaklaşık yarısı (f=40, %49,4) ifadeye “Kısmen
katılırken”, 65 yaş üstü olanların yarıdan fazlası (f=27, %54) “Hiç katılmamaktadır”.
Genel eğilimden farklı olarak aylık hane geliri 799 TL ve altında olanlar
ifadeye daha yüksek oranda “Evet, katılıyorum” derken (f=45, % 26,8), 2400 TL
ve üzeri gelir grubundakiler “Hayır, katılmıyorum” yanıtıyla öne çıkmaktadır
(2.400-3.199 TL: f=38, %45,8; 3.200 TL ve üzeri: f=28, %45,2). Dolayısıyla üst
gelir grubundaki kişileri ilgilendiren konuların gazetelerde yer bulmadığı ya
da onları ilgilendiren konuların daha az yayınlandığı söylenebilir. Özel sağlık
sigortasına sahip olanların yarısı da (f=10, %50) ifadeye hiç katılmamaktadır.
Meslek anlamında “Hiç katılmıyorum” yanıtı en yüksek düzeyde emekliler (f=42,
%43,3) tarafından verilirken, en düşük düzeyde işsizler (f=6, %22,2) tarafından
dile getirilmiştir. İşsizlerin yarıdan fazlası (f=15, %55,6) “Kısmen
katılıyorum” demiştir. İfadeye en yüksek düzeyde “Aynen katılıyorum” (f=29,
%27,9) diyenler ise öğrencilerdir. Eğitim değişkeni bakımından yanıtlar
değerlendirildiğinde, eğitim seviyesi düştükçe ifadeye katılım oranının da
değiştiği görülmüştür. Ön lisans ve lisansüstü eğitim seviyesine sahip
katılımcılar ilgilendikleri sağlık konulu içeriği bulabildiklerini ifade
etmektedirler (Hayır, katılmıyorum: f=74, %41,3). Diğer yandan diplomasız 6
kişinin 2’si (%33,3), ilköğretim mezunlarının dörtte biri (f=121, %25,9), lise
mezunlarının ise %18,8’i (f=56) ifadeye “Katılıyorum” şeklinde yanıt vermiş;
yayın içeriklerinin kendileriyle ilgisiz olduğunu ifade etmişlerdir. Bölgeler
bazında bakıldığında, “İlgisiz yayın içeriği” görüşünün daha çok Ege’de dile
getirildiği belirlenmiştir (Evet, katılıyorum: f=40, %29,6). Buna karşın
ifadeye “Hayır, katılmıyorum” yanıtı en yüksek düzeyde Akdeniz Bölgesi’nde (f=53,
%43,4) yaşayan katılımcılar tarafından ifade edilmiştir. Bölge türü değişkeni
çerçevesinden ifadeye katılım düzeyinde ise büyükşehirden kırsala doğru bir
değişimden söz edilebilir. Büyükşehirde “Hiç katılmıyorum” (f=142, %41,9)
yanıtı en yüksek düzeyde iken, kentte “Kısmen katılıyorum” (f=189, %49),
kırsalda ise “Evet, katılıyorum” (f=64, %28,2) yanıtları ön plana çıkmıştır.
Gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye
verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, oldukça güvenenler arasında ifadeye hiç
katılmama oranın yüksek oranda olduğu belirlenmiştir (%49).
“2. Gereksiz yere endişelendirici ve ürkütücü buluyorum”
ifadesine 952 kişi yanıt vermiştir. Bu kişilerin %44,4’ü (f=423) “Hayır, hiç
katılmıyorum” derken, “Kısmen katılıyorum” diyenlerin oranı %33,8 (f=322);
“Evet, katılıyorum” diyenlerin ise %21,7’dir (f=207). Demografik nitelikler
bağlamında cinsiyet ve eğitim değişkeni açısından genel eğilim oranlarıyla
karşılaştırıldığında önemli bir farka rastlanmamıştır. Boşanmış olanların ise “Hiç
katılmama” oranı genel eğilimden yüksektir (f=19, %51,4). “Endişelendirici ve
ürkütücü bulma” oranı 55-64 yaş arasında en yüksek seviyededir (f=25, %30,9).
Gelir düzeyi dağılımında da ifadeye en yüksek düzeyde “Evet, katılıyorum”
yanıtını verenler 1.600-2.399 TL (f=36, %32,4) gelir grubundakilerdir. 3.200 TL
ve üzeri gelir grubundakilerin yarıdan fazlası ifadeye “Hayır, katılmıyorum” (f=37,
%59,7) demişlerdir. Mesleki durum
bazında genel eğilimden farklı olarak ifadeye “Katılıyorum” diyenlerin oranı en
yüksek seviyede işsiz olanlar arasındadır (f=8, %29,6). Ticari faaliyette
bulunanların yarıya yakını (f=71, %49,7)
“Katılmıyorum” demişlerdir. Sağlık güvencesi bağlamında ise herhangi bir sağlık
sigortası olmayanların yarıdan fazlasının (f=44, %51,8) “Katılmıyorum” yanıtını
verdiği görülmektedir. Özel sağlık sigortalı 20 katılımcının 6’sı (%30) ise
ifadeye katıldıklarını belirtmişlerdir. Bölgeler bazında ise “Endişelendirici
ve ürkütücü bulma” oranı, Ege’de (f=41, %30,4) diğer bölgelerden yüksek
çıkmıştır. Buna karşın Güney Doğu Anadolu’da yaşayanların yarıdan fazlası (f=25,
%67,6) ise “Hayır” yanıtı vermişlerdir.
Bölge türü bağlamında “Kısmen” yanıtı kentte yaşayanlar (f=166, %42,9)
arasında öne çıkarken, “Hayır” yanıtı büyükşehirde yaşayanlar (f=174, %51,3)
daha ön plandadır. Gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi
ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, oldukça güvenenler
arasında ifadeye hiç katılmama oranın yüksek oranda olduğu belirlenmiştir
(%52,9).
“3. Mucize kurtuluş ya da tedavi haberleri ile hastalara
boş umut, hayal veriliyor” şeklindeki ifadeye 948 kişi yanıt vermiştir.
Bunların 325’i (%34,3) “Kısmen katılıyorum” derken, %33,1’i (f=314) “Hayır,
katılmıyorum” karşılığını vermiştir. “Evet, katılıyorum” diyenlerin oranı ise
%32,6’dır (f=309). Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet değişkeni
açısından verilen yanıtlar genel eğilimle karşılaştırıldığında önemli bir farka
rastlanmamıştır. Evliler arasında, genel eğilimden farklı olarak “Evet” yanıtı
daha yüksek seviyededir (f=211, %35,2). 45-54 yaş arası katılımcılar ifadeye %44,8
(f=65) oranında “Evet” derken, 55-64 yaş grubu %43,2 (f=35) oranında aynı
cevabı vermiştir. 65 yaş ve üzerinde ise ifadeye katılma oranını en düşük
düzeyde olduğu da not edilmelidir (f=12, %24). Hane halkı aylık geliri 1600-
2399 TL arası olan katılımcıların diğer gelir gruplarına göre daha yüksek
düzeyde “Evet” (f=47, %43,5) şeklinde yanıt verdiği anlaşılmıştır. Gelir düzeyi
2400 TL üzerine çıktığında ise “Hayır” yanıtını verenlerin oranında artma
olmuştur. 2.400-3.199 TL arası gelir grubunda %39,8 (f=33), 3200TL ve üzeri
grupta ise %41,9 (f=26) “Hayır” yanıtı verilmiştir. Yeşil Kartlıların yanıtları
genel eğilimden farklıdır. Bu kişilerin %38,1’i (f=16) ifadeye katılmadığını
belirtmiştir. Soruya yanıt veren 20 özel sağlık sigortalının 8’i de (%40) ifadeye
katılmadıklarını belirtmişlerdir. Meslek değişkeni bağlamında ise bu görüşe en
çok katılım ticari faaliyette bulunanlar (f=55, %38,2) ve emekliler (f=36,
%37,5) arasında görülmüştür. “Kısmen katılıyorum” yanıtı ise en büyük oranda
işsizler (f=11, %40,7) ve ev hanımları (f=93, %37,5) tarafından verilmiştir.
Öğrenciler ise en yüksek seviyede “Hiç katılmıyorum” (f=43, % 41,3)
diyenlerdir. Eğitim durumuna göre bakıldığında ise ilköğretim seviyesindeki
katılımcıların en yüksek oranla (f=160, %34,3) ifadeye katıldıkları
belirlenmiştir. Lise (f=112, %37,6) ve daha üst düzeyde (f=64, %36,2) eğitime
sahip olanlar arasında ise “Katılmıyorum” yanıtının oranı en yüksek
seviyededir. Ayrıca okuryazar olmayanların 5’i (%83,3) “Kısmen, katılıyorum”
yanıtını vermiştir. Bölgeler bazında bakıldığında, İç Anadolu (f=61, %43,6),
Akdeniz (f=51, %42,1) ve Doğu Anadolu (f=17, %40,5) Bölgelerinde yaşayanlar,
diğer bölgelere göre en yüksek düzeyde “Hayır, katılmıyorum” yanıtı
vermişlerdir. “Evet, katılıyorum” yanıtı ise genel eğilimden farklı olarak
%40,5’lik oranla (f=15) Güneydoğu Anadolu’da yaşayanlarca verilmiştir. Bölge
türü açısından ise büyükşehir ve kentte yaşayan katılımcıların verdiği yanıtlar
genel eğilimden farklılaşmaktadır. Buna göre kentte yaşayanların %44,3’ü (f=171)
ifadeye “Kısmen” katıldığını belirtirken, büyükşehirde yaşayanların %40,2’si (f=136)
“Hiç katılmamaktadır”. Gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılara güvenme
düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, ifadeye hiç
katılmayanların büyük oranda gazete içeriklerine oldukça güvenenler olduğu
belirlenmiştir (%40,9).
“4. Ülkenin genel sağlık politikası ve sağlık sistemine
ilişkin sorunlar yeterince ele alınmıyor” ifadesine 950 kişi yanıt
vermiştir. Bu bağlamda katılımcıların yarıya yakını (f=445, %46,8) “Evet,
katılıyorum” derken, %32,4’ü (f=308) de “Kısmen” katıldıklarını
belirtmişlerdir. “Hayır, katılmıyorum” diyenlerin oranı ise %20,7’de (f=197)
kalmıştır. Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet, yaş, değişkenleri ifadeye
katılım düzeyi açısından önemli bir fark ortaya koymamaktadır. Diğer yandan
medeni durum değişkeni bağlamında boşanmış dul olan katılımcıların yarıdan
fazlasının genel eğilimden farklı olarak (f=20, %54,1) “Evet, aynen
katılıyorum” yanıtını verdiği belirlenmiştir. Okuryazar olmayanlar eğitim
değişkeni bağlamında göze çarpan tek gruptur. Bu grubun yarıdan fazlası (f=4,
%66,7) “Katılıyorum” derken, bu gruptaki 2 kişi (%33,3) “Kısmen” yanıtını
vermiştir. Gelir dağılımı bağlamında incelendiğinde hane aylık geliri 799 TL ve
altı olan katılımcıların yarıdan fazlasının (f=90, %53,9) “Evet, katılıyorum”
dediği anlaşılmaktadır. Genel eğilimden diğer bir fark ise 800- 1599 TL geliri
olanlarda göze çarpmaktadır. Bu grup %38, 5 (f=190) oranı ile diğerlerine göre
de en yüksek düzeyde “Kısmen katılıyorum” demiştir. İfadeye “Hayır, hiç
katılmıyorum” şeklinde yanıt verenler ise en yüksek oranda 2400 ve üzeri gelir
grubudur (2.400-3.199TL: f=23, %28; 3200 ve üzeri: f=16, %25,8). Özel sağlık
sigortalı olanlar ile sigortası olmayanlar da sosyal güvence kategorilerinden
belirgin biçimde ayrılmaktadır. Soruya yanıt veren özel sağlık sigortalının
%65’i (f=13) gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılarda ülkenin sağlık
politikası ve sağlık sistemine ilişkin sorunlara yeterince yer verilmediğini
belirtmişlerdir. Bu kategorideki diğerleri ise ifadeye “Kısmen” (%35)
katıldığını belirtmiştir. Sigortalı olmayan katılımcılar arasında da özel
sağlık sigortalılar gibi “Evet, katılıyorum” yanıtını verme oranı oldukça
yüksektir. Grubun yarıdan fazlası (f=47, %55,3) sorunların yeterince ele
alınmadığını düşünmektedir. İfadeye
katılım düzeyi meslek değişkeni çerçevesinden değerlendirildiğinde işsiz
katılımcıların yarıdan fazlasının (f=15, %55,6), ticari faaliyette
bulunanlar (f=71, %49,3) ve memur-işçi
grubunun ise yarıya yakınının (f=161, %49,1) “Evet katılıyorum” dediği dikkati
çekmektedir. Ev hanımları ise aksi yönde en yüksek seviyede (f=103, %41,7) “Hayır,
katılmıyorum” demişlerdir. Bölgeler bazında ise Güneydoğu Anadolu (f=23,
%62,2), Ege (f=78, %57,8) ve Akdeniz (f=63, %51,6) Bölgelerinde yaşayan
katılımcıların gazetelerdeki sağlık haberlerinde ülkenin sağlık politikası ve
sağlık sistemine ilişkin sorunların yeterince ele alınmadığını düşündükleri
anlaşılmaktadır. Marmara Bölgesi ise “Kısmen katılıyorum” (f=158, %40,2)
yanıtının en yüksek seviyede verildiği bölgedir. “Hayır, katılmıyorum” yanıtı
ise diğer bölgelerden farklı olarak en yüksek oranda İç Anadolu’da (f=39,
%27,5) yaşayanlarca ifade edilmiştir. Bölge türü açısından ise kırsalda yaşayan
katılımcıların yarıdan fazlasının (f=120, %53,1), büyükşehirde yaşayanların ise
yarıya yakınının (f=158, %46,7) ülkenin sağlık sorunlarına ve politikasına
ilişkin konuların gazetelerde yeterince ele alınmadığını düşündükleri
belirlenmiştir. Diğer yandan kentte
yaşayanlar ise bu ifadeye diğer bölge türlerine göre daha yüksek oranda “Kısmen” katılmaktadırlar (f=161, %41,7).
Gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye
verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, üç güven grubunun üçünde de ifadeye
katılma oranın yüksek olduğu belirlenmiştir. Oldukça güvenirim diyenlerin
%48,2’si, kısmen güvenenlerin %46,1’i ve pek güvenmem diyenlerin de %44,7’si
ifadeye aynen katıldığını dile getirmiştir.
“5. Genel olarak verilen bilgileri çoğunlukla yalan,
yanlış, yanıltıcı buluyorum” ifadesine yanıt veren 951 kişinin %40,4’ü (f=384)
ifadeye “Kısmen katıldığını” belirtmiştir. “Hayır, hiç katılmıyorum” diyenlerin
oranı %32,9 (f=313) iken, “Evet, aynen katılıyorum” diyenlerin oranı ise %
26,7’dir (f=254). Yanıt verenler arasında erkekler (f=145, %29,9), kadınlara (f=109,
%23,4) oranla daha yüksek düzeyde “Evet”
yanıtı vermişlerdir. İfadeye “Evet” yanıtı, en yüksek seviyede evli olanlarca
verilmiştir (f=178, %29,5). Ayrıca 45- 65 yaş arası katılımcıların en yüksek
oranda “Evet” dediği belirlenmiştir. Diğer yandan 65 yaş üstünde bu oran %26’ya
(f=13) düşmüştür. 2400 TL altı gelir grubundaki katılımcılar gazetelerdeki
sağlık konulu içerikte yalan, yanlış ve yanıltıcı bilgiler verildiğini
düşünürken, 2400 TL üstü gelir grubundaki katılımcılarda bu oran düşmektedir.
Bu doğrultuda “Evet, aynen katılıyorum” yanıtı 799 TL ve altında gelire sahip
olanların grubunda %32,1 (f=54), 1600- 2399 TL gelir grubunda %30 (f=33), 800-
1599TL gelir grubunda ise %26,8 (f=132) oranında verilmiştir. Sigortası
olmayanların yanıtları “Evet” yönünde genel eğilimden daha fazladır (f=29,4).
“Hayır” yanıtları ise özel sağlık sigortası sahipleri (f=7, %35) ve Yeşil Kart
sahipleri (f=17, %40,5) arasında genel eğilimden daha yüksektir. Eğitim
değişkeni bağlamında, düşük eğitim gruplarında “Evet” yanıtının, yüksek eğitim
gruplarında ise “Hayır” yanıtının öne çıktığı anlaşılmaktadır. Diplomasız 2
kişi ve ilköğretim mezunlarının %33,2’si (f=155) “Evet” yanıtını verirken, lise
mezunlarının %36,1’i (f=108) ve ön lisans ve üstü mezunlarının ise %38,2’si (f=68)
“Hayır” demiştir. Katılımcılar arasında emekliler (f=34, %35,1) ve ticari
faaliyetlerde bulunanlar (f=48, %33,3) diğer gruplara göre daha yüksek oranda “Evet”
demiştir. Öğrencilerin yarıya yakını (f=49, %47,1) “Kısmen” katıldıklarını
belirtmiştir. İşsizler arasında ise ifadeye “Katılmama” oranı daha yüksektir (f=12,
%44,4). Bölgeler bazında “Evet” yanıtının en yüksek oranda Marmara’da verildiği
görülmektedir (f=119, %30,3). Karadeniz’de yaşayan katılımcıların yarıya yakını
(f=40, %49,4) ifadeye “Kısmen” katılmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi’nde
yaşayanların %40,5’i (f=17) ve İç Anadolu Bölgesi’nde yaşayanların %40,4’ü (f=57)
“Hayır, hiç katılmıyorum” diyerek gazetelerdeki sağlık konulu içerikte yalan
veya yanıltıcı bilgiler verilmediğini ifade etmişlerdir. Bölge türü bağlamında
değerlendirildiğinde kırsaldan büyükşehire doğru bir değişim dikkati
çekmektedir. Kırsalda yaşayan katılımcılar gazetelerdeki sağlık konulu içerikte
verilen bilgilerin yanlış veya yanıltıcı olduğunu diğer bölge türlerine göre
daha fazla düşünmektedirler (Evet, katılıyorum: f=69, %30,4). Kırsaldan kente
geçildiğinde ise katılımcıların yaklaşık yarısının (f=191, %49,4) “Kısmen
katılıyorum” şeklinde cevap verdiği görülmektedir. Büyükşehirde yaşayanlar ise
diğer bölge türlerine göre içerikte yanlış ve yanıltıcı bilgiler verildiğini
düşünmemektedirler (Hayır, hiç katılmıyorum: f=130, %38,6). Gazetelerdeki
sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında
oldukça güvenenler arasında ifadeye hiç katılmama oranın yüksek oranda olduğu
belirlenmiştir (%40,5). İfadeye aynen katılanların güven düzeylerine
bakıldığında ise en yüksek oranın “Kısmen güvenenler” yönünde olduğu ortaya
çıkmıştır (%45,8).
“6. Özellikle alternatif tıp, bitkisel tedavi vs.
konularında verilen bilgileri yanlış buluyorum” ifadesine 947 kişi yanıt
vermiştir. Bu kişilerin %42,1’i (f=399) ifadeye “Kısmen” katıldığını
belirtirken, %33,5’i (f=317) “Hayır, hiç katılmadığını” ifade etmiştir. “Evet,
aynen katılıyorum” diyenlerin oranı ise %24,4’tür (f=231). Cinsiyet değişkeni bağlamında incelendiğinde
erkeklerin kadınlara oranla daha fazla gazetelerdeki alternatif tıp ve bitkisel
tedavi konularına ilişkin bilgileri yanlış bulduğu söylenebilir. “Evet,
katılıyorum” diyen erkeklerin oranı %26,9 (f=130) iken, bu oran kadınlarda
%21,8’de (f=101) kalmıştır. Medeni durum bağlamında ifadeye “Katılıyorum”
yanıtı en yüksek oranda evli katılımcılar (f=166, %27,7) tarafından verilirken,
boşanmış/dul katılımcıların yarıdan fazlası (f=19, %51,4) “Kısmen
katıldıklarını” belirtmişlerdir. Bekâr olan katılımcılarda ise “Katılmıyorum” (f=111,
%35,8) yanıtı ön plana çıkmaktadır. Genel eğilimden farklı olarak 55-64 yaş
arası katılımcıların “Katılıyorum” (f=30, %37,5) yanıtını daha büyük oranda
verdiği göze çarpmaktadır. Diğer bir dikkat çekici sonuç da en genç, 24 yaş
altı (f=36, %18,5) katılımcılar ile en yaşlı, 65 yaş üstü (f=9, %18)
katılımcıların diğer yaş gruplarından farklı olarak “Katılıyorum” yanıtını en
düşük oranlarda vermiş olmalarıdır. Bu bakımdan 25-64 yaş arası katılımcıların
genel olarak alternatif tıp, bitkisel tedavi konulu gazete haberlerinde verilen
bilgileri daha fazla yanlış bulduğu söylenebilir. Gelir dağılımında ise 2400 TL
ve üzeri gelir grupları diğerlerinden ayrışmaktadır. Üst gelir grubundakiler
alternatif tıp ve bitkisel tedavi konularındaki gazete içeriklerinde verilen
bilgilerin yanlış olduğunu düşünmemektedirler. Bu doğrultuda “Katılmıyorum”
yanıtı en yüksek oranda hane aylık geliri 2.400-3.199 TL (f=35, % 42,7)
seviyesinde olanlarca verilirken, bu grubu 3.200 TL ve üzeri gelir (f=25,
%40,3) grubundakiler izlemektedir. Katılımcıların sağlık güvenceleri bağlamında
verdikleri yanıtlar değerlendirildiğinde ise özel sağlık sigortalıların
yanıtlarının genel eğilimden farklılaştığı göze çarpmaktadır. Bu katılımcıların
yarıdan fazlası (f=11, %55) ifadeye “Kısmen” katıldıklarını belirtirken, 8’i
(%40) de hiç katılmadığını belirtmiştir. Ayrıca emekliler (f=30, %31,3) ve
ticari faaliyette bulunanların (f=44, %30,6)
“Katılıyorum” yanıtını en yüksek oranlarda verdikleri belirlenmiştir.
Alternatif tıp ve bitkisel tedavi konularında yanlış bilgilendirme yapıldığını
düşünmeyenler ise işsizler (Hayır katılmıyorum: f=11, %40,7) ve öğrencilerdir (f=40,
%38,8). Eğitim değişkeni çerçevesinde, lise altı eğitime sahip olanlar ile lise
ve üstü eğitim düzeylerine mensup katılımcıların yanıtlarının farklılaştığı
görülmektedir. Diplomasızlar ile ilköğretim mezunu katılımcıların verdiği
yanıtların “Evet” ve “Kısmen” şeklinde yoğunlaşmaktadır. Buna karşın lise (f=115,
%38,6) ve ön lisans/lisans/lisansüstü (f=78, %43,8) eğitime sahip katılımcılar “Hayır, hiç
katılmıyorum” yanıtını daha yüksek düzeyde vermişlerdir. Bu doğrultuda eğitim
seviyesi yükseldikçe ifadeye katılımın negatif yönde değiştiği söylenebilir.
Bölgeler bazında Karadeniz’de yaşayan katılımcıların diğer bölgelere oranla en
yüksek oranda ifadeye “Evet, aynen katılıyorum” yanıtı verdiği anlaşılmaktadır (f=24,
%30,4). İç Anadolu’da ise “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı %44’lük (f=62)
oranla en yüksek düzeyde verilmiştir. Bölge türü anlamında ise kırsalda
yaşayanlar en yüksek oranda “Evet, katılıyorum” (f=61, %27,1) diyenlerdir.
Kentteki katılımcıların ise yarıdan fazlası (f=201, %51,9) “Kısmen”
katıldıklarını ifade ederken, büyükşehirde yaşayan katılımcıların gazetelerdeki
alternatif tıp ve bitkisel tedavi konulu içeriği diğer bölge türlerine göre
yanlış bulmadıkları anlaşılmaktadır (Hayır, hiç katılmıyorum: f=142, %42,4).
Gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye
verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, oldukça güvenenler arasında ifadeye hiç
katılmama oranın yüksek oranda olduğu belirlenmiştir (%41,3). İfadeye hiç
katılmayanlar açısından güven düzeyine bakıldığında ise oldukça güvenirim
diyenler %37,8 iken, kısmen güvenirim diyenler yakın oranda %36,5 olarak tespit
edilmiştir. İfadeye aynen katılanların büyük çoğunluğunu da kısmen güvenenler
oluşturmaktadır (%46,5).
“7. Halkın anlayacağı dilde değil teknik ve karmaşık bir
dilde anlatıyorlar” ifadesine 949 kişi yanıt vermiştir. Katılımcıların
%38,5’i (f=365) ifadeye “Evet, aynen katılıyorum” derken, %34’ü (f=323) “Kısmen”
katıldığını belirtmiştir. “Hayır, hiç katılmıyorum” diyenlerin oranı ise
%27,5’dir (f=261). Erkek katılımcıların %41,3’ü (f=200) ifadeye “Aynen”
katıldıklarını belirtirken; kadınlar %30,1 (f=140) oranında “Hayır, hiç
katılmıyorum” demişlerdir. Evli katılımcıların diğer medeni durum
kategorilerine göre daha yüksek oranda “Katılıyorum” yanıtını verdikleri
belirlenmiştir. 55-64 yaş grubundaki katılımcıların yarıya yakınının (f=39,
%48,1) teknik bir dil kullanıldığını düşündükleri anlaşılmaktadır. Diğer yandan
65 yaş üstü yaş grubu ikinci sırada %32’lik oranla (f=16) “Hayır” yanıtını
vermişlerdir. 25-34 yaş arası katılımcılar da “Hayır, katılmıyorum” (f=87,
%33,1) yanıtını en yüksek seviyede verenlerdir. Gelir değişkeni bağlamında ise
aylık hane geliri 799 TL ve altı olan katılımcıların yarıya yakını (f=81,
%48,5)ifadeye katıldığını belirtmiştir. 800-1.599 TL gelir aralığındakiler ise “Kısmen”
(f=197, %40) yanıtını en yüksek düzeyde verenlerdir. 1.600-2.399 gelir aralığı
ile (f=37, %33,6) 3.200 TL üstü gelir grubu (f=22, %35,5) genel eğilimden
farklı olarak “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtını en yüksek seviyede
vermişlerdir. 2.400-3.199 TL gelir aralığındakiler ise bu genel tablodan
ayrışmaktadır. Bu gelir grubundakiler %42,2’lik oranla (f=35) “Evet,
katılıyorum” demişlerdir. Katılımcıların sağlık güvencesi değişkeni bakımından
verdiği yanıtlara bakıldığında, Yeşil Kartlılar (f=19, %45,2) ile özel sağlık
sigortalıların genel eğilimden farklı olarak (f=9, %45) “Evet, katılıyorum”
dedikleri anlaşılmaktadır. Eğitim düzeyi yükseldikçe gazetelerdeki sağlık
konulu içerikte kullanılan dili teknik ve karmaşık bulma düzeyi düşmektedir.
Diplomasızlar (f=4, %66,7) ile ilköğretim mezunları (f=200, %42,9) arasında “Evet,
katılıyorum” yanıtı ön planda iken, lise (f=109, %36,7) ile ön
lisans/lisansüstü (f=52, %29,1) eğitim seviyesine sahip olan katılımcılarda “Evet”
yanıtını verme oranı daha düşüktür. Meslek değişkeni bazında ise ev hanımları (f=103,
%41,5) ile emeklilerin (f=39, %40,2) ifadeye “Evet” deme oranı, diğer
gruplardan daha yüksektir. Öğrenciler (f=33, %31,7) ile memur ve işçiler (f=98,
%30,1) ise genel eğilimden farklı olarak “Hayır, hiç katılmıyorum” demişlerdir.
Bölgeler bazında Güneydoğu Anadolu (f=16, %43,2), Ege (f=57, %42,2) ve
Karadeniz’de (f=33, %41,3) yaşayan katılımcıların genel eğilimden farklı olarak
daha yüksek düzeyde “Evet, aynen katılıyorum” yanıtını verdiği görülmektedir.
Buna karşın “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı en yüksek düzeyde Doğu Anadolu (f=16,
%38,1) ve İç Anadolu’da (f=53, %37,9) yaşayanlarca ifade edilmiştir. Bölge türü
değişkeni açısından kırsalda yaşayanlar %43,6 (f=98) oranında “Evet” derken,
daha az oranda olmak üzere kentte yaşayanlar %39,1 (f=151), büyükşehir de
yaşayanlar ise %34,3 (f=116) oranıyla “Evet” demişlerdir. Gazetelerdeki sağlık
konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar
karşılaştırıldığında, oldukça güvenenler arasında ifadeye aynen oranın yüksek
oranda olduğu belirlenmiştir (%37,2). Ancak aynen katılanlar açısından
bakıldığında en yüksek oranın kısmen güvenenler yönünde olduğu anlaşılmaktadır
(%44,6).
“8. Kullanılan dili magazinsel, sansasyonel ve duygu
sömürücü buluyorum” ifadesine943 kişi yanıt vermiştir. Bu kişilerin %38’i (f=358)
ifadeye “Evet” diyerek aynen katıldığını belirtirken, %33,4’ü (f=315) “Hayır,
hiç katılmadığını” belirtmiştir. “Kısmen katılıyorum” diyenlerin oranı ise %28,6’dır
(f=270). Bu ifadeye katılma oranı erkeklerde (f=191, %39,9), kadınlara (f=167,
%36) oranla daha yüksektir. İfadeye katılma oranı evli olanlar arasında en
yüksek düzeydedir (f=251, %42,1). Bekârlar arasında ise “Hiç katılmama” oranı
daha yüksek bulunmuştur (f=120, %38,6). Yaş değişkeni bağlamında ise 35-44 yaş (f=89,
%42,4) ve 55-64 yaş (f=43, %53,8) gruplarında “Evet” yanıtı daha yüksek
çıkmıştır. İfadeye “Hiç katılmama” anlamında da 65 yaş ve üzerindekiler (f=21,
%42,9) ile 24 yaş altındakiler (f=77, %39,3) dikkati çekmektedir. Üst gelir
gruplarında ifadeye katılma oranının düştüğü görülmektedir. 799 TL ve altı
gelir grubundakilerin %43,7’ü (f=73) ifadeye “Aynen katıldığı” anlaşılırken,
3.200 TL ve üzeri gelir grubunda bu yanıtı verenlerin oranı %30,6’ya (f=19)
düşmüştür. 1.600-2.399 TL gelir grubundaki katılımcılar en yüksek düzeyde (f=43,
%39,1) “Hiç katılmıyorum” yanıtını verenlerdir. “Hiç katılmıyorum” yanıtında bu
grubu %37,8’lik (f=31) oranla 2.400-3.199 TL gelir grubundaki katılımcılar
izlemektedir. Sağlık güvencesi bağlamında genel eğilimden farklılaşan, özel
sağlık güvencesine sahip katılımcıların verdiği yanıtlardır: Toplam 20 kişiden
7’si (%35) “Kısmen katılıyorum”, 7’si (%35) ise “Hiç katılmıyorum” demiştir.
Emeklilerin yarıya yakınının (f=46, %47,9) ifadeye katıldığı belirlenmiştir.
Ardından %41,5’lik (f=103) oranla ev hanımları ifadeyi doğru bulmaktadır.
Eğitim değişkeni ise alt eğitim seviyesinden üst eğitim seviyesine doğru
katılım düzeyinin negatif yönde değiştiğini ortaya koymaktadır. Toplam 6
katılımcıdan oluşan diplomasız/okuryazar olmayanların 3’ü “Evet, aynen
katılıyorum” derken, ilköğretim mezunlarında bu oran %42,9 (f=198), lise
mezunlarında %34,8 (f=103), ön lisans ve lisansüstü eğitime sahip olanlarda ise
29,8’dir (f=53). Eğitim düzeyi lise (f=113, %38,2) ve üstü (f=69, %38,8)
katılımcıların gazetelerdeki sağlık konulu içerikte kullanılan dili magazinsel
veya sansasyonel bulmadıkları anlaşılmaktadır (Hayır, hiç katılmıyorum).
Bölgeler bazında ise genel eğilimden farklı olarak Marmara’da yaşayanların en
yüksek düzeyde (f=176, %45) “Evet,” yanıtı verdikleri görülmektedir. Buna
karşın Karadeniz (f=19, %24,1) ve Akdeniz’de (f=36, %29,5) yaşayanlar arasında
bu oranın en düşük olduğu anlaşılmıştır. “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı ise en
yüksek düzeyde Doğu Anadolu (f=17, %40,5), Akdeniz (f=48, %39,3) ve Ege’de (f=52,
%39,1) yaşayanlarca verilmiştir. Bölge
türü bazında bu ifadeye “Katılmayanların” oranı büyükşehirde (f=133, %39,7) ve kırda (f=84, %37,5)
yaşayanlar arasında yüksek, kentte yaşayanlar arasında düşüktür (f=98, %25,5).
Gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye
verilen yanıtlar karşılaştırıldığında, oldukça güvenenler arasında ifadeye hiç
katılmama oranın yüksek oranda olduğu belirlenmiştir (%38,8). Pek güvenmeyenler
arasında ise bu ifadeye aynen katılma oranı daha yüksektir (%41,3).
“9. Daha çok kişi, doktor, ürün, ilaç ve hastanelerin
reklamı yapılıyor” şeklindeki ifadeye ankete katılanların 945’i yanıt
vermiştir. Bu doğrultuda yanıt verenlerin yarıya yakını (f=449, %47,5,) ifadeye
“Evet, aynen katıldıklarını” belirtmişlerdir. “Kısmen, katılıyorum” diyenlerin
oranı %26,7 (f=252) iken “Hayır, hiç katılmıyorum” diyenlerin oranı %25,8 (f=244)
olarak belirlenmiştir. Cinsiyet değişkeni bağlamında erkeklerin yarıya
yakınının (f=239, %49,6) ifadeye “Evet, aynen katılıyorum” yanıtı verdiği,
kadınlarda ise bu oranın %45,4 (f=210) olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda
erkeklerin kadınlara oranla gazetelerdeki sağlık konulu içerikte kişi veya
kurum reklamı yapıldığını daha fazla düşündükleri söylenebilir. Medeni durum
değişkeni bağlamında ise evli katılımcıların yarısının (f=299, %50) benzer
şekilde (evet, aynen katılıyorum) düşündükleri anlaşılmaktadır. 45 yaş üstü
katılımcıların “Evet, katılıyorum” yanıtını verme oranlarının 45 yaş
altındakilere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Özellikle 55-64 yaş
grubundaki katılımcıların yarıdan fazlasının (f=44, %54,3) bu yanıtı verdiği
anlaşılmaktadır. 65 yaş üstü katılımcıların %48’i (f=24) ifadeye “Aynen katıldığını”
belirtirken, %32’si (f=16)de yaş grupları içinde en yüksek düzeyle “Hiç katılmıyorum”
demiştir. Gelir değişkeni bağlamında, 1.600-2.399 TL gelir aralığında olan
katılımcıların yarısının (f=56, %50,9), 800-1.599 TL gelir aralığında olanların
ise yarıya yakınının (f=236, %48,2) “Evet, aynen katılıyorum” şeklinde yanıt
verdiği tespit edilmiştir. 2400 TL-3199 TL gelir grubundaki katılımcılar ise en
yüksek düzeyde “Hiç katılmıyorum” (f=27, %32,5) diyen gelir grubu olmuştur.
3.200 TL ve üzeri gelir grubunda ise “Kısmen, katılıyorum” ve “Hayır, hiç
katılmıyorum” yanıtları eşit oranda (f=17, %27,4) verilmiştir. Sağlık güvencesi
bazında sadece özel sağlık sigortalıların verdiği yanıtlar genel eğilimden
farklılaşmaktadır. Yanıt veren 20 katılımcının yarısı (f=10, %50) ifadeye “Aynen
katıldığını” belirtmiş, 6’sı ise (%30) “Hiç katılmıyorum” demiştir. Eğitim
değişkeni çerçevesinde ise eğitim seviyesi yükseldikçe gazetelerdeki sağlık
konulu haber ve yazılarda kişi ve kurumların reklamının yapıldığını düşünme oranının
düştüğü görülmüştür. İfadeye “Aynen katılıyorum” yanıtı en yüksek seviyelerde
diplomasızlar (f=3, %50) ve ilköğretim mezunları (f=243, %52,5) tarafından
verilmiştir. Ön lisans ve üstü mezunlar ise ifadeye daha çok “Katılmadıklarını”
belirtmişlerdir (f=56, %31,5). Emeklilerin (f=51, %52,6) ve ev hanımlarının (f=125,
%50,6) yarıdan fazlasının ifadeye “Aynen katıldığı” anlaşılmaktadır. İşsizler (f=8,
%29,6) ile memur ve işçiler (f=94, %29) ise meslek grupları içinde en yüksek
düzeyde “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtını vermişlerdir. Bölgeler bazında ise
Ege (f=72, %53,7) ve Marmara (f=205, %52,3) Bölgelerinde yaşayan katılımcıların
yarıdan fazlasının ifadeye “Evet, aynen katılıyorum” dediği belirlenmiştir.
Karadeniz Bölgesi’ndeki katılımcıların yarıya yakını (f=38, %47,5) “Kısmen”
katıldıklarını belirtmişlerdir. İç Anadolu (f=46, %33,1) ve Doğu Anadolu (f=13,
%31) Bölgelerinde ise “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı genel eğilimden farklı
olarak öne çıkmıştır. Bölge türü değişkeni bağlamında ise kentte yaşayan
katılımcıların yarıdan fazlasının (f=200, %51,8) ifadeye “Aynen katılıyorum”
dediği; buna karşın büyükşehir (f=107, %31,8) ve kırsalda (f=70, %31,4) yaşayan
katılımcıların kentte yaşayanlardan (f=67, %17,4) farklı olarak daha yüksek
oranda “Hiç katılmıyorum” şeklinde yanıt verdiği anlaşılmıştır. Gazetelerdeki
sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar
karşılaştırıldığında üç güven düzeyinin üçünde de ifadeye aynen katılma oranı
yüksek bulunmuştur. “Pek güvenmem” diyenlerin %53,1’i, “Kısmen güvenirim”
diyenlerin %48,8’i ve “Oldukça güvenirim” diyenlerin %43,1’i ifadeye aynen
katıldığını söylemiştir. Bununla birlikte hiç katılmayanlar arasında “Oldukça
güvenirim” diyenlerin oranın daha yüksek olduğu da belirtilmelidir (%38,9).
“10. Daha çok gazete satma kaygısı ön plana çıkıyor” şeklindeki
ifadeye942 kişi yanıt vermiştir. Bu kişilerin yarıya yakını (f=454, %48,2)
ifadeye “Evet, aynen katıldığını” belirtirken, %27,4’ü (f=258) “Hayır, hiç
katılmadığını” dile getirmiştir. İfadeye “Kısmen katıldığını” belirten
katılımcıların oranı ise %24,4 (f=230)’dür. Soruya yanıt veren erkeklerin
yarıdan fazlasının (f=254, %52,9) ifadeye “Aynen katılıyorum” dediği
belirlenmiştir. Bu oran kadınlarda %43,3’tür (f=200). Genel eğilimden farklı olarak
evli katılımcıların bu ifadeye daha fazla katıldığı belirlenmiştir (f=308,
%51,5). “Evet, aynen katılıyorum” yanıtı, yaş grupları içinde45-54 yaş (f=81,
%55,5) ve 55-64 yaş (f=44, %55) arasındaki katılımcılar arasında daha yüksek
düzeydedir. Diğer yandan 65 yaş üstü katılımcılar ise yine yaş grupları içinde
en yüksek oranda “Hiç katılmıyorum” diyenlerdir (f=17, %34). Düşük gelir
gruplarında bu ifadeye katılım oranı daha yüksektir. Katılma oranı 800-1.599 TL
(f=250, %51,2) ve 1.600-2.399 TL (f=56, %51,4) olan gruplarda diğer gruplara
göre yüksektir. Buna karşın “Hiç katılmama” oranı da 2.400-3.199 TL (f=28,
%33,7) ve 3.200 TL ve üzeri gelire sahip gruplarda daha yüksek çıkmaktadır.
Sosyal güvence bakımından Yeşil Kart sahiplerinin ifadeye katılma düzeyi genel
eğilime göre en düşük seviyede (f=15, %37,5) ve “Hiç katılmama” düzeyi de genel
eğilime göre yüksek seviyede (f=13, %32,5) bulunmuştur. Özel sağlık sigortasına
sahip 20 kişiden 8’i de ifadeye “Katılmadığını” belirtmiştir. Eğitim seviyeleri
bakımından ifadeye katılım düzeyleri lise altı eğitim seviyesine sahip
katılımcıların daha yüksek oranlarda “Aynen katıldığını” ortaya koymaktadır. Eş
deyişle, alt eğitim seviyesindeki katılımcılar gazete satma kaygısının ön
planda olduğunu düşünmektedirler. Diplomasız/okuryazarlar olan toplam 6
katılımcının yarısı (f=3, %50) “Evet” derken, ilköğretim mezunlarında bu oran
biraz daha yükselerek %55,3 (f=256) olarak gerçekleşmiştir. Lise mezunları ise “Kısmen
katılıyorum” (f=88, %29,9) yanıtını daha ağırlıklı vermiştir. “Hayır, hiç
katılmıyorum” yanıtı ise tüm eğitim düzeyleri arasında, en yüksek düzeyde ön
lisans ve lisans/üstü katılımcılardan gelmiştir (f=63, %35,4). Katılım düzeyleri meslek değişkeni
çerçevesinde incelendiğinde ise öğrencilerin, emeklilerin ve ev hanımlarının
gazete satma kaygısının ön planda olduğunu düşündükleri görülmektedir.
Öğrencilerin (f=56, %53,8) ve emeklilerin (f=51, %53,1) yarıdan fazlası, ev
hanımlarının ise yarısı (f=124, %50) ifadeye “Aynen katıldıklarını”
belirtmişlerdir. İşsiz olan katılımcılar ise %40,7’lik (f=11) oranla en düşük
düzeyde aynen katıldığını söyleyenlerdir. Bu katılımcılar en yüksek düzeyde
ifadeye “Hiç katılmadıklarını” (f=9, %33,3) belirtmişlerdir. Coğrafi bölgelere
göre verilen yanıtlar değerlendirildiğinde genel eğilimden önemli oranda
farklılaşan bölgenin Karadeniz olduğu anlaşılmaktadır. Genel eğilimden farklı
olarak Marmara (f=206, %52,8) ve Ege (f=70, %52,2) Bölgelerinde yaşayan
katılımcıların yarıdan fazlası “Aynen katılıyorum” şeklinde yanıt verirken,
Karadeniz, bu yanıtın en düşük oranda (f=29, %36,3) verildiği bölgedir. Bu
bölgede yaşayan katılımcıların yarıya yakını (f=38, %47,5) “Kısmen katılıyorum”
şeklinde yanıt vermişlerdir. Karadeniz ayrıca “Hiç katılmıyorum” (f=13, %16,3)
yanıtının da genel eğilimden farklı olarak en düşük oranda verildiği bölge
olmuştur. Bölge türü bazında ise kentte yaşayan katılımcıların büyükşehir ve
kırsalda yaşayanlara göre daha fazla oranda gazete satma kaygısının ön planda
olduğunu düşündükleri anlaşılmaktadır. Kentte yaşayan katılımcıların yarıdan
fazlası (f=214, %55,4) “Evet, aynen katılıyorum” şeklinde yanıt vermişlerdir.
“Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtını en yüksek oranda (f=120, %35,9) verenler ise
büyükşehirde yaşayan katılımcılardır. Kentte ise bu oran %17,9’dur (f=69). Gazetelerdeki
sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar
karşılaştırıldığında üç güven düzeyinin üçünde de ifadeye aynen katılma oranı
yüksek bulunmuştur. “Pek güvenmem” diyenlerin %54,8’i, “Kısmen güvenirim”
diyenlerin %48,2’si ve “Oldukça güvenirim” diyenlerin %44,8’i ifadeye aynen
katıldığını söylemiştir. Bununla birlikte hiç katılmayanlar arasında “Oldukça
güvenirim” diyenlerin oranın daha yüksek olduğu da belirtilmelidir (%38).
“11. Bazı sağlık konulu haber ve yazıları ahlak dışı
buluyorum” şeklindeki ifadeye ankete katılanların 948’i yanıt vermiştir. Bu
kişilerin %37,3’ü (f=354) ifadeye “Hayır, hiç katılmadığını” belirtirken,
%36,8’i (f=349) “Evet, aynen katıldığını” belirtmişlerdir. “Kısmen
katılanların” oranı ise 25,8’dir (f=245). Erkek katılımcıların kadınlara oranla
gazetelerdeki bazı sağlık konulu içerikleri daha fazla ahlak dışı buldukları
söylenebilir. Erkeklerin %39,7’si (f=192) “Aynen katılıyorum” derken kadınlarda
bu oran %33,8 (f=157) olarak gerçekleşmiştir. İfadeye katılım düzeyi medeni
durum değişkeni bağlamında değerlendirildiğinde ise genel eğilimden farklı
olarak evli katılımcıların daha yüksek oranda ifadeye “Aynen katılıyorum” (f=239,
%39,8) dediği belirlenmiştir. Boşanmış katılımcıların yarıya yakını (f=18,
%48,6) evli olanların aksine gazetelerdeki sağlık konulu içeriği ahlak dışı
bulmamaktadırlar. Bekâr katılımcılar ise genel eğilimden farklı olarak “Hiç
katılmıyorum” (f=125, %40,3) yanıtını ikinci sırada vermişlerdir. Yaş değişkeni
çerçevesinde, özellikle 45 yaş üstü katılımcıların yanıtlarının genel eğilimden
farklılaştığı anlaşılmaktadır. Gazetelerdeki sağlık konulu içerikleri ahlak
dışı bulma oranının yaş artışına paralel şekilde arttığı söylenebilir. 55-64
yaş arası katılımcıların yarıdan fazlası (f=42, %51,9), 45-54 yaş arası
katılımcıların ise %40,4’ü (f=59) gazetelerdeki bazı sağlık konulu içerikleri
ahlak dışı bulduklarını ifade etmişlerdir. Diğer yandan, 65 yaş üstü
katılımcılarda ise öne çıkan yanıtlar %42 (f=21) ile “Hayır”, %34 (f=17) ile “Kısmen”
olmuştur. Gelir dağılımları açısından genel eğilimden farklılaşma ise öncelikle
799 TL ve altı gelir grubunda görülmektedir. Bu gruptaki katılımcıların %44,3’ü
(f=74) ifadeye “Aynen” katıldıklarını belirtmişlerdir. Aylık hane geliri
2.400-3.199 TL arasında olan katılımcılar ise %40,2 (f=33) ile ifadeye aynen
katılmada ikinci sırada gelmektedir.
3.200 TL ve üzeri aylık gelire sahip olan katılımcıların üçte ikiye
yakını ise gazetelerdeki sağlık konulu içeriği ahlak dışı bulmadıklarını
belirtmişlerdir (Hayır, hiç katılmıyorum: f=38, %61,3). Katılımcıların sağlık
güvencesi değişkeni bağlamında verdiği yanıtlar incelendiğinde Yeşil
Kartlıların ve herhangi bir sağlık güvencesi olmayanların gazetelerdeki bazı
sağlık konulu içerikleri “ahlak dışı buldukları” anlaşılmaktadır. Güvencesi
olmayanların %41,2’si (f=35), Yeşil Kartlıların ise %40,5’i (f=17) ifadeye “Aynen
katıldıklarını” belirtmişlerdir. Eğitim değişkeni bağlamında yanıtlar
değerlendirildiğinde eğitim seviyesi düştükçe gazetelerdeki sağlık konulu içerikleri
ahlak dışı bulma oranının arttığı anlaşılmaktadır. İfadeye “Aynen katılıyorum”
diyenler en yüksek oranda diplomasız/okuryazar olmayanlar (f=4, %66,7) ile
ilköğretim mezunları (f=215, %46,1) iken en yüksek oranda “Hiç katılmıyorum”
diyenler ön lisans/lisans/üstü mezunları (f=88, %49,4) ile lise mezunlardır (f=125,
%42,1). Öte yandan genel eğilimden farklı olarak emeklilerin (f=43, %44,3) bu
yayınları daha çok ahlak dışı buldukları görülmektedir. İşsiz katılımcılar ise
%29,6 (f=8) oranı ile en düşük düzeyde “Evet katılıyorum” diyenlerdir.
Emeklilerin ardından ev hanımları (f=99, %39,9) ve öğrenciler (f=40, %38,8) de
ifadeye “Aynen katıldıklarını” belirtmişlerdir. Ticari faaliyette bulunanlar
ise “Hayır, katılmıyorum” (f=58, %40,3) yanıtını meslek grupları içinde en
yüksek oranda veren katılımcılardır. Bölgeler bazında genel eğilimden farklı
olarak ifadeye en yüksek oranda pozitif katılım Marmara’da yaşayan
katılımcılardan gelmiştir. Bu kişilerin %43,9’u (f=172) “Aynen katılıyorum”
şeklinde yanıt vermişlerdir. İç Anadolu (f=41,
%29,3)ve Karadeniz (f=20, %25) Bölgelerinde yaşayanlar ise aksi yönde en düşük
oranda bu yanıtı verenlerdir. İç Anadolu Bölgesi’ndeki katılımcılar “Kısmen” (f=45,
%32,1) yanıtını daha çok verirken, Karadeniz Bölgesi’nde yaşayanlar ise daha
çok “Hiç katılmıyorum” (f=34, %42,5) yanıtını vermişlerdir. Bölge türü bağlamında
ise kırsaldan büyükşehre doğru ifadeye pozitif katılımın düştüğü görülmektedir.
Diğer bir deyişle kırsalda yaşayan katılımcılar bazı sağlık konulu yayınları
diğer bölge türlerine göre daha fazla ahlak dışı bulmaktadırlar (Evet, aynen
katılıyorum: f=98, %43,6). Benzer şekilde kentte yaşayan katılımcılar da
ifadeye yüksek oranda “Evet” yanıtı vermişlerdir (f=162, %41,9). Büyükşehirde
yaşayan katılımcıların yarıya yakını ise bu yayınları ahlak dışı bulmadıklarını
ifade etmişlerdir (Hayır, hiç katılmıyorum: f=166, %49,4). Gazetelerdeki sağlık
konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar
karşılaştırıldığında, “Oldukça güvenirim” diyenlerin %46,9’unun ifadeye hiç
katılmadıkları, “Pek güvenmem” diyenlerin de %42,5’inin ifadeye aynen katıldığı
belirlenmiştir.
“12. Konular yüzeysel işleniyor, detaylı bilgi
verilmiyor” ifadesine ilişkin olarak yanıt veren 948 kişinin %43,8’i (f=415)
“Evet, aynen katılıyorum” demiştir. “Kısmen (biraz) katılıyorum” diyenlerin
oranı %33,9 (f=321) iken “Hayır, hiç katılmıyorum” diyenlerin oranı %22,4’de (f=212)
kalmıştır. Demografik nitelikler bağlamında cinsiyet ve bölge türü açısından
genel eğilimle karşılaştırıldığında önemli bir farka rastlanmamıştır. Ancak
medeni durum açısından, boşanmış olanların yarıdan fazlası (f=20, %54,1)
ifadeye “Kısmen” katılırken, “Evet” diyenlerin oranı ise diğer gruplara göre en
düşük düzeydedir (f=8, %21,6). Evli katılımcıların yarıya yakını (f=283, %47,1)
ifadeye “Aynen” katıldıklarını belirtmişlerdir. Genel eğilimle
karşılaştırıldığında, 45-54 yaş arası katılımcıların yarıya yakını (f=72,
%49,3), 55-64 yaş arası katılımcıların ise yarısından fazlası (f=42, %51,9) “Evet”
yanıtını vererek, gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılarda konuların
yüzeysel işlendiğini ve detaylı bilgi verilmediği görüşüne katılmışlardır. 65
yaş üzeri katılımcılarda da ifadeye katılma oranı yüksek seviyededir (f=18,
%36). Öte yandan 65 yaş ve üzerindekilerin %30’u (f=15) ise ifadeye “Hiç katılmadıklarını”
belirtmişlerdir.55-64 yaş arası katılımcıların da %18,5’i (f=15) ifadeye
katılmadıklarını dile getirmişlerdir. Gelir değişkeni bağlamında yanıtlar
incelendiğinde ise hane aylık geliri 800-1.599 TL arasında olan katılımcıların
genel eğilimden farklı olarak %46,7 (f=230) oranı ile ifadeye “Aynen katıldığı”
görülmektedir. “Evet, aynen katılıyorum” yanıtını en düşük seviyede verenler
ise 3.200 TL ve üzeri gelire sahip olan katılımcılardır (f=20, %32,3). Bu
katılımcıların genel eğilimden farklı olarak %38,7’sinin (f=24) “Kısmen”,
%29’unun (f=18) ise “Hayır, hiç katılmıyorum” dediği anlaşılmaktadır.
2.400-3.199 TL gelir grubundaki katılımcıların %40,2’si ise (f=33) genel
eğilimden farklı olarak ifadeye “Kısmen” katıldıklarını belirtmişlerdir. Sağlık
güvencesi değişkeni çerçevesinde ise öncelikle belirtilmesi gereken, özel
sağlık güvencesine sahip katılımcıların yanıtlarının genel eğilimden önemli
şekilde farklılaştığıdır. Bu katılımcıların yarısından fazlası (f=11, %55)
ifadeye kısmen katılırken, dörtte biri (f=5,
%25) hiç katılmamış, 4’ü ise (%20) “Evet, aynen katılıyorum” demiştir. Genel
eğilimden diğer bir farklılık Yeşil Kartlılar ile sigortası olmayanlarda göze
çarpmaktadır. Sigortası olmayanların %38,8’i (f=33), Yeşil Kartlıların ise
%38,1’i (f=16) ifadeye “Aynen” katıldığını belirtmiştir. Eğitim seviyesi
açısından ise toplam 6 katılımcıdan oluşan diplomasız kişilerin verdiği
yanıtlar genel eğilimden farklılaşmaktadır. Bu kişilerin yarısı (f=3, %50)
ifadeye “Kısmen” katıldıklarını belirtirken, 2’si (%33,3) “Aynen” katılmış; 1’i
ise (%16,7) “Hiç katılmıyorum” demiştir. İlköğretim mezunlarının yarıya yakını (f=231,
%49,6) gazetelerdeki sağlık konulu yayınlarda konuların yüzeysel işlendiğini ve
detaylı bilgi verilmediğini düşünmektedir. Lise ve üstü eğitim seviyesinde “Evet”
yanıtından çok “Kısmen” yanıtı ağırlık kazanmaktadır. Lise mezunu olanların
%38,7’si (f=115) ve ön lisans, lisans/üstü mezunlarının da %38,8’i (f=69) “Kısmen”
yanıtını vermiştir. Meslek değişkeni bazında ise genel eğilimden farklı olarak
emeklilerin ve ev hanımlarının ifadeye daha yüksek oranda “Aynen katılıyorum”
dediği anlaşılmaktadır. İşsiz katılımcılar ise diğer gruplara oranla en düşük
seviyede (f=10, %37) “Evet” diyenlerdir. İşsiz katılımcılar “Kısmen” yanıtını
yine diğer gruplara oranla en yüksek düzeyde veren gruptur (f=12, %44,4).
“Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı ise genel eğilimden farklı olarak en yüksek
düzeyde ticari faaliyette bulunanlarca verilmiştir (f=38, %26,4). Bölgeler
bazında ise Marmara’da yaşayan katılımcıların yaklaşık yarısının (f=192, %49)
gazetelerdeki sağlık konulu yayınlarda detaylı bilgi verilmediğini ve konuların
yüzeysel işlendiğini düşündükleri anlaşılmaktadır. Karadeniz Bölgesi ise
ifadeye pozitif katılımın en düşük olduğu bölgedir. Bu bölgede yaşayan
katılımcıların %23,8’i (f=19) ifadeye “Aynen katılıyorum” derken, yarısı (f=40,
%50) ise “Kısmen katılıyorum” demiştir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan
katılımcıların %38,1’i (f=16)konular yüzeysel işleniyor, detaylı bilgi
verilmiyor ifadesine “Hiç katılmadıkları” belirtmişlerdir. Gazetelerdeki sağlık
konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi ile bu ifadeye verilen yanıtlar
karşılaştırıldığında üç güven düzeyinin üçünde de ifadeye aynen katılma oranı
yüksek bulunmuştur. “Pek güvenmem” diyenlerin %49,2’si “Kısmen güvenirim”
diyenlerin %44,2’si ve “Oldukça güvenirim” diyenlerin %40,5’i ifadeye aynen
katıldığını söylemiştir. Bununla birlikte hiç katılmayanlar arasında “Oldukça
güvenirim” diyenlerin oranın daha yüksek olduğu da belirtilmelidir (%37,4).
“13. Bunların (gazetelerdeki sağlık konulu yazı ve
haberlerin) denetlendiğini düşünmüyorum” ifadesine 945 kişi yanıt
vermiştir. Bu kişilerin yarısı gazetelerdeki sağlık konulu yayınların
denetlenmediğini düşünmektedir (Evet, aynen katılıyorum: f=480, %50,8). “Hayır,
hiç katılmıyorum” diyenlerin oranı %28,1 (f=266) iken, “Kısmen” katılıyorum
diyenlerin oranı %21,1’dir (f=199). Demografik nitelikler bağlamında gelir
dağılımı açısından önemli bir farka rastlanmamıştır. Ancak genel eğilimle
karşılaştırıldığında erkek katılımcıların kadınlara göre daha fazla bu
yayınların denetlenmediğini düşündükleri söylenebilir. Erkek katılımcıların
yarıdan fazlası (f=256, %53,1) ifadeye “Aynen” katıldığını belirtirken, kadın
katılımcılarda bu oran, erkeklere göre daha düşük bir seviyede, %48,4’te
kalmıştır (f=224). Medeni durum bağlamında, genel eğilimden farklılaşma
bekârlar açısından dikkati çekmektedir. Bekârların genel eğilimden farklı
olarak “Kısmen katılıyorum” yanıtını ikinci sırada verdiği belirlenmiştir (f=83,
%26,7). Boşanmış (f=14, %37,8) katılımcılar ile evli (f=180, %30,2) olanlarda
ise “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı ikinci sırada gelmektedir. Katılımcıların
verdiği yanıtlar yaş değişkeni bağlamında değerlendirildiğinde ise 55-64 yaş
arası katılımcıların yarıdan fazlasının (f=51, %63) gazetelerdeki sağlık konulu
yayınların denetlenmediğini düşündükleri, buna karşın 65 yaş üstü olanların ise
yine yarıdan fazlasının tam aksi yönde düşündüğü anlaşılmaktadır (Hayır, hiç
katılmıyorum: f=26, %52). Sağlık güvencesi bazında ifadeye katılım düzeyleri
değerlendirildiğinde Yeşil Kartlıların genel eğilimden farklı olarak daha düşük
seviyede “Evet, aynen katılıyorum (f=16, %38,1)” ve daha yüksek seviyede “Kısmen
katılıyorum (f=14, %33,3)” dedikleri görülmektedir. Sigortası olmayanlar ise
genel eğilimden farklı olarak daha düşük düzeyde “Hayır, hiç katılmıyorum (f=16,
%18,8)” diyenlerdir. “Hiç katılmama” oranı özel sağlık sigortası ve diğer
sigortalılar arasında en yüksek düzeydedir (f=8, %40). Eğitim değişkeni
bağlamında ise ilköğretim mezunlarının yarıdan fazlasının (f=257, %55,3)
ifadeye “Aynen” katıldığı, diplomasız6 katılımcının 4’ünün de (%66,7) ifadeye “Kısmen”
katıldığı belirlenmiştir. “Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı ise daha büyük
oranda (f=93, %31,4) lise mezunlarınca verilmiştir. Meslek değişkeni bazında
verilen yanıtlar değerlendirildiğinde öğrenci (f=57, %54,8) ve işsiz (f=15,
%55,6) olan katılımcıların diğer meslek gruplarına göre daha yüksek oranda
gazetelerdeki sağlık konulu yayınların denetlenmediğini düşündükleri
anlaşılmaktadır. Emekli olanlar ise tam aksi yönde “Hiç katılmıyorum” (f=38,
%39,2) demişlerdir. Bölgeler bağlamında
ise Marmara Bölgesi genel eğilimden önemli ölçüde farklılaşarak dikkati
çekmektedir. Bu bölgede yaşayan katılımcıların %59,6’sı (f=233) gazetelerdeki
sağlık konulu yayınların denetlenmediğini düşünmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi
ise bu yanıtın en düşük düzeyde verildiği yerdir (f=15, %35,7). Karadeniz
Bölgesi’nde de “Kısmen” yanıtı ağırlıklı olarak verilmiştir (f=33, %41,3).
“Hayır, hiç katılmıyorum” yanıtı ise en yüksek seviyede sırayla Doğu Anadolu (f=19,
%45,2), Ege (f=47, %34,8) ve İç Anadolu (f=45, %32,4) Bölgelerinde yaşayan
katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. Bölge türüne göre “Aynen
katılıyorum” yanıtının daha yüksek oranda kentte yaşayanlarca (f=210, %54,5),
daha düşük oranda ise büyükşehirde yaşayanlarca (f=157, %46,9) verildiği
anlaşılmaktadır. Büyükşehirde yaşayanlar en yüksek oranda ifadeye “Hiç katılmayanlardır”
(f=118, %35,2). Gazetelerdeki sağlık konulu haber ve yazılara güvenme düzeyi
ile bu ifadeye verilen yanıtlar karşılaştırıldığında üç güven düzeyinin üçünde
de ifadeye aynen katılma oranı yüksek bulunmuştur. “Pek güvenmem” diyenlerin
%60,7’si, “Kısmen güvenirim” diyenlerin %51,8’i ve “Oldukça güvenirim”
diyenlerin %44,5’i ifadeye aynen katıldığını söylemiştir. Bununla birlikte hiç
katılmayanlar arasında “Oldukça güvenirim” diyenlerin oranın daha yüksek olduğu
da belirtilmelidir (%40,6).
Öte yandan vatandaşlarla gerçekleştirilen görüşmelerde “Gazetelerdeki
sağlık yayınlarını nasıl değerlendiriyorsunuz, neden?” diye sorularak olumlu ve
olumsuz görüşler alınmıştır. Olumlu yöndeki yanıtlar bir önceki soruda
örneklendirilmiştir. Burada ise “olumsuz” yöndeki yanıtlardan bazı örnekler
sunulabilir:
- Sürekli
aynı şeyi tekrar ediyorlar, fazla bilgilendirmiyorlar (KS, Erkek).
- Olumlu
bilgiler olduğu kadar, gereksiz bilgiler olduğunu da düşünüyorum. Çünkü bazen
ya diyetle ya da kışa yaza girerken yememiz içmemiz gereken şeylerle ilgili
bilgi veriyorlar (TÇÖ, Kadın).
- Bilgilendirme
açısından olumlu olduğunu düşünüyorum fakat tek başına yeterli ve güvenli
olmadığını düşünüyorum. Çünkü güncel ve ciddi olmadığını düşünüyorum (GS,
Kadın).
- Sadece
sayfa doldursun diye haberler veriyorlar. Bu haberleri saçma buluyorum. Bu
haberlerin bir faydası olmuyor; hatta yanlış yönlendirebiliyorlar (ÖS, Kadın).
- Başlık
ve içeriğin uyumlu olmadığını görüyorum (TY, Erkek).
- Eskiden
okurdum ama artık okumuyorum. Çünkü yalan yanlış yazıları okuyorsunuz (NB,
Kadın).
- Reklam
işin doğrusu… İyi yapılmış birer reklam olduklarını düşünüyorum (MY, Erkek).
- Sağlık
haberleri, üzerinde düşünülen bir alan değil. Sayfa boş kaldığında ‘arşivden
bir sağlık haberi koy geç’ denilerek dolduruluyor. ‘Tam yerine denk geldi,
manzara koyduk’ diyerek konulduğu için olumlu bulmuyorum (AKA; Kadın).
- Benim
için en önemli olan şey, hele son yıllarda bozulan hormonlu GDO’lu ürünler
dışında sağlıklı beslenmek… Zira bu kapitalist düzende para insandan daha
önemlidir. İnsanların sağlıklarını hiçe sayarak, hormonlu, GDO’lu ürünlerin raf
ömürlerini uzattılar. (…) Kaygımın ve güvensizliğimin en büyük nedeni para
düzenidir (AS, Erkek).
- Gazetelerdeki
yazıların çok büyük bir kısmı derlemelerden oluşmuş, doğruluğu tartışma konusu
olan, çoğu yanlış bilgiler içeren yazılardır. (…) Yetkin olmayan kişilerce
hazırlanmış olmasıdır (AS, Erkek).
- Gazetelerin
sağlık konusuna yönelmelerinin nedeninin tiraj ve reyting kaygısı olduğunu
düşünüyorum (AÇY, Erkek).
- Özellikle
yerel gazeteler vs. ciddiye almıyorum. Onun için çok hani itibar etmiyorum
(NTS, Kadın).
- Felaket
tellallığı yapılıyor ya da umut dağıtıyorlar (MYB, Erkek).
- Kim
bu İsviçreli bilim adamları çok merak ediyorum. Yani her şeye bir görüşte
bulunuyorlar. O yüzden o yazıyı yazan insan da bir yerden besleniyor diye
düşünüyorum (EG, Erkek).
- Gazetelerdeki
sağlık haberlerinin astrolojiden farkı yok bana göre (NAG, Kadın).
