1.2.Yazıların Türü
İçerik analizine konu edilen yazıların yaklaşık beşte
dörtten fazlasını haberler oluşturmaktadır (f=33.608; %84,8). Ayrıca tabloda
gösterilmeyen bir veriyi belirtmek gerekirse bu haberlerin %7,9’u (f=3.138) da
birinci sayfada, vitrin sayfasında verilen ve iç sayfada da devamı da olan
nitelikteki haberlerdir. İncelenen yazıların
%7,5’i (f=2.972) bir köşe olarak yayımlanan ya da bir yazarın yorum ya da
değerlendirmesini içeren klasik anlamdaki “Köşe/Köşe yazısı” türündeki yazı, %2’si
(f=803) de “Soru-cevap türündeki köşe yazısı”dır.
Frekans
|
%
|
|
Haber
|
33.608
|
84,8
|
Köşe/ Köşe yazısı
|
2.972
|
7,5
|
Ansiklopedik bilgilendirici not
|
1.313
|
3,3
|
Soru-cevap türündeki köşe yazısı
|
803
|
2
|
Söyleşi
|
660
|
1,7
|
Yazı dizisi
|
248
|
0,6
|
Akademik, bilimsel makale
|
48
|
0,1
|
TOPLAM
|
39,652
|
100
|
İncelenen haberlerin yaklaşık yarısı (%48,7) yerel gazete ve
dergilerde yayımlanmıştır. Köşe yazıları bağlamında ise yaygın yayınların
önemli bir üstünlüğü söz konusudur. Köşe yazılarının % 64,1’i yaygın gazete ve
dergilerde çıkmıştır. Aynı şekilde yazı dizilerinde de yaygın yayınlar öne
çıkmaktadır (%89,1). “Soru-cevap türündeki köşe” yazılarının neredeyse tamamı
yaygın gazetelerde yer almaktadır (%90,9). “Söyleşi” (%71,2) ve “Ansiklopedik
bilgilendirici not” (%53,7) şeklindeki yazıların da yaygın gazete ve dergilerde
daha fazla yer bulduğu söylenebilmektedir.
(Sütun %)
|
Haber
|
Köşe, köşe yazısı
|
Yazı dizisi
|
Ansiklopedik bilgilendirici not
|
Söyleşi/ Röportaj
|
Soru cevaplı köşe yazısı
|
Akademik, bilimsel makale
|
DAĞITIM YERİ
|
|||||||
Yaygın
|
38,6
|
64,1
|
89,1
|
53,7
|
71,2
|
90,9
|
52,1
|
Yerel
|
48,7
|
21,5
|
6,5
|
39,8
|
17
|
4,9
|
2,1
|
Bölgesel
|
12,7
|
14,4
|
4,4
|
6,5
|
11,8
|
4,2
|
45,8
|
YAYIM TÜRÜ
|
|||||||
Gazete
|
82,5
|
55,2
|
40,3
|
73,1
|
22,4
|
64,1
|
2,1
|
Gazete Ek
|
10,6
|
29,3
|
56,9
|
13,8
|
20,8
|
24,9
|
2,1
|
Dergi ve Dergi Ek
|
6,9
|
15,4
|
2,8
|
13,1
|
56,8
|
11
|
95,8
|
N
|
33,608
|
2,972
|
248
|
1,313
|
660
|
803
|
48
|
1.3.Yazıların Menşei
Kodlamada “Köşe/Köşe yazısı”, “Soru-cevap türündeki köşe
yazısı” ve “Akademik makaleler" dışındaki yazılar için çıkış yerine
(menşeine) ayrıca bakılmıştır. Yazı türü anlamında köşe yazısı, soru cevaplı
köşe yazısı ve akademik makaleler, pratikte bir yarar sağlamayacağı
gerekçesiyle bu değerlendirmede filtrelenmiştir. Bir haberde birden çok menşei
belirtilebildiği için en fazla üç farklı menşei sınırlaması getirilerek kodlama
gerçekleştirilmiştir. İncelenen 35.829 haber, yazı dizisi, ansiklopedik
bilgilendirici not ve söyleşi (haber ve notlar) türündeki yazıların menşei, eş
deyişle çıkış yerine ilişkin kodlamada bunların dörtte üçünün (f=27.133; %75,7)
yazarı net bir şekilde belli olmadığı anlaşılmıştır. %9,9’unda ise haberin
çıktığı yayın organının kendi muhabirinin adı bulunmaktadır (f=3.564). Sağlık
konulu yayımların en çok alındığı ajans ise Anadolu Ajansı’dır (f=2.226; %6,2).
Frekans
|
%
|
|
Belirtilmemiş / Kurumun Kendisi
|
27.133
|
75,7
|
Muhabirin Adı (Kurumun kendi muhabiri)
|
3.564
|
9,9
|
AA
|
2.226
|
6,2
|
İHA
|
684
|
1,9
|
CİHAN, CHA
|
549
|
1,5
|
DHA
|
483
|
1,3
|
Dış Haberler Servisi
|
346
|
1
|
Diğer
|
844
|
2,4
|
N
|
35.829
|
100
|
Tabloda %1’in altında değere sahip kategoriler “Diğer” adı
altında birleştirilmiştir. Bu bağlamda İnternet siteleri, yerli yayınlar,
yabancı yayınlar, ANKA, REUTERS ve ajanslar şeklinde sıralanan alt başlıklar
“Diğer” kategorisinin içinde toplanmıştır.
Yazı türü bağlamında menşeine bakıldığında; haberlerin
%77’sinin, devamı olan haberlerin %65,6’sının, “Yazı dizisi”nin %35,5’inin, “Söyleşi”nin
%48,5’inin ve ağırlıklı olarak da “Ansiklopedik bilgilendirici not”un
%92,2’sinin kaynağının ya da yazarının açıkça belirtilmediği tespit edilmiştir.
Haberlerin sadece %7,6’sında bir yazarın adı bulunmaktadır. Devamı olan
haberlerde bu oran %21,8’dir. “Yazı dizisi”inde (%64,5) ve “Söyleşi”lerde
(%50,5) ise daha fazla oranda yazarın adı yer almaktadır.
1.4.Haber ya da Bilgi Kaynakları
Yazılarda bilgi veren, görüşüne başvurulan, söz ya da
görüşleri aktarılan kişilerin kimler olduğu sorusuna ilişkin değerlendirmede “Köşe/Köşe
yazısı” ve “Soru-cevap türündeki köşe yazısı” dışındaki yazılar konu
edilmiştir. Bu bağlamda bir yazıda başvurulan en önemli ilk beş haber kaynağı
sınırlılık olarak kabul edilerek kodlanmıştır. Buna göre incelenen 35.829 yazının
haber ya da bilgi kaynakları sıralamasında “Sağlık görevlisi/Tıp doktoru”
kategorisi ilk sırada gelmektedir (f=13.124; %36,6). Sağlık görevlileri ya da
tıp doktorları, incelenen haberlerin üçte birden fazlasına kaynaklık etmiştir.
Buna karşılık sağlık konulu haberlerde öne çıkan bu orana en yakın haber
kaynağı %6,1’lik oranla (f=2.184) “Sağlık alanındaki sivil toplum örgütü
temsilcileri” olmuştur. Sağlık haberlerinin dörtte bire yakınının ise kaynağı
haber içeriğinde net bir şekilde belirtilmemiştir (f=7.020; %19,6). Bu da haber
kaynağının net bir şekilde ortaya konulması gerekliliğine işaret eder “haberde
netlik” ilkesine aykırı bulunmuştur.
Frekans
|
%
|
|
Sağlık görevlisi/Tıp doktoru
|
13.124
|
36,6
|
Sivil Toplum Örgütü Temsilcileri (Sağlık alanındaki)
|
2.184
|
6,1
|
Sağlık Bakanı/ Bakanlık yetkilisi
|
1.661
|
4,6
|
İl Sağlık Müdürlüğü Temsilcisi
|
1.457
|
4,1
|
Hastanın Kendisi
|
1.172
|
3,3
|
Yerel Yönetim Temsilcileri
|
1.160
|
3,2
|
Hasta Yakını
|
1.063
|
3,0
|
Yabancı Akademik Bilimsel Çalışmalar / Yayınlar
|
1.056
|
2,9
|
İşadamı, Yatırımcı, Özel Sektör Yöneticisi
|
1.040
|
2,9
|
Yerli Akademisyen, Bilim Adamı (Tıp Doktoru Dışındakiler)
|
1.012
|
2,8
|
Kaynağı Belirtilmemiş Araştırma Bulgusu
|
981
|
2,7
|
Yabancı Sağlık Görevlisi, Doktor (Tıp Doktoru, Sağlıkçı)
|
918
|
2,6
|
Sivil Toplum Örgütü Temsilcileri (Sağlık Alanı Dışındaki)
|
762
|
2,1
|
Yabancı Akademisyen, Bilim Adamı (Tıp Doktoru Dışında)
|
533
|
1,5
|
Tabip(ler) Odası / Birliği Temsilcisi
|
509
|
1,4
|
Milletvekili, Bakan, Siyasal Parti Temsilcileri
|
449
|
1,3
|
Yabancı Yayınlar (Ajans, Gazete, TV)
|
419
|
1,2
|
Eczacı(lar) Odası / Birliği Temsilcisi
|
382
|
1,1
|
Kurum - Şirket Adına (İsimsiz) Açıklama
|
371
|
1,0
|
Yabancı Sağlık Kurumu / Örgütü Temsilcileri
|
364
|
1,0
|
Diğer
|
4014
|
11,2
|
Yok, belirtilmemiş
|
7020
|
19,6
|
N
|
35.829
|
Gazete, gazete eki ve dergilerdeki haberlere “Sağlık
görevlisi/Tıp doktoru”nun kaynaklık etme oranı birbirine yakındır. Ancak
kaynağı belirtilmeyen haberlerin oranı gazetede %18,2 az olmasına karşın;
gazete eklerinde %23,6 ve dergilerde (ekleriyle birlikte) %27,6 oranıyla daha
yüksektir. Gazetelere haber kaynaklığı etmede üçüncü sırada “Sağlık alanındaki
sivil toplam örgütü temsilcileri” gelmektedir (%6,4). Dergilerde üçüncü sıraya
“İş adamı, yatırımcı ya da özel sektör temsilcisi” kategorisi yükselmiştir
(%7,2).
Yerel gazetelerde “Sağlık görevlisi/Tıp doktoru”nun kaynaklık
ettiği haberlerin oranı %40,9’dur. Bölgesel yayınlarda “Yerel yönetim temsilcisi”nin
haberlere kaynaklık etme oranı üçüncü sıradadır (%6,9).
Haber kaynaklarına haberlerin dil ve anlatım yapısı
anlamında bakıldığında; “Teknik-bilimsel dil” olarak kodlanan haberlerin (f=4.107)
yarıdan fazlasının (%53) haber kaynağının “Sağlık görevlisi/Tıp doktoru” olduğu
tespit edilmiştir. “Halk dili-anlaşılır” dil niteliğinde bulunan haberlerin (f=35.265)
üçte birden fazlasının (%36,6) da kaynağı “Sağlık görevlisi/Tıp doktoru”dur. “Örnekleyici
(başka başka örnekler veren)” nitelikte haberlerin (f=3.198) yarıya yakınının
kaynağı da “Sağlık görevlisi/Tıp doktoru”dur (%48,4). “Öyküleyici”, hikâye ya
da masal gibi yazılmış haberlere (f=1.537) kaynaklık etmede “Sağlık
görevlisi/Tıp doktoru” birinci sırada gelse de (%31,3), hemen ardından “Hasta
yakınları” (%29,5) ve “Hastanın kendisi” (%29,3) oldukça yakın oranlarda öne
çıkmaktadır. “Duygusal” nitelikte bulunan haberlerde haber kaynağı, yarıya
yakın bir oranla (f=566) “Hasta yakınları” (%55,1) ve yaklaşık üçte bir oranda
ise (%32,7) “Hastanın kendisi”dir.
% (Sütun)
|
Teknik - Bilimsel
|
Halk Dili-Anlaşılır
|
Duygusal
|
Öyküleyici
|
Örnekleyici
|
Sağlık görevlisi/Tıp doktoru
|
53
|
36,6
|
22,8
|
31,3
|
48,4
|
Sivil Toplum Örgütü Temsilcileri (Sağlık alanındaki)
|
4,2
|
6,1
|
3,2
|
1,7
|
4,8
|
Hasta Yakını
|
1,4
|
3
|
55,1
|
29,5
|
0,8
|
Hastanın Kendisi
|
1,8
|
3,3
|
32,7
|
29,3
|
0,9
|
Sağlık Bakanı / Sağlık Bakanlığı / Bakanlık Yetkilisi
|
2,3
|
4,7
|
0,9
|
1,8
|
3,5
|
İl Sağlık Müdürlüğü Temsilcisi
|
1,1
|
4,1
|
2,5
|
2,8
|
3,1
|
Yabancı Akademik Bilimsel Çalışmalar / Yayınlar
|
4,9
|
2,9
|
0,4
|
0,4
|
2,4
|
Yerli Akademisyen, Bilim Adamı (Tıp Doktoru Dışındakiler)
|
4,1
|
2,8
|
0,5
|
0,7
|
3,9
|
Yerel Yönetim Temsilcileri
|
0,7
|
3,3
|
3,2
|
2,2
|
1,2
|
Kaynağı Belirtilmemiş Araştırma Bulgusu
|
3,1
|
2,7
|
0,2
|
0,4
|
3,5
|
İşadamı, Yatırımcı, Özel Sektör Yöneticisi
|
1,8
|
2,9
|
0,7
|
1,3
|
2,5
|
Yabancı Sağlık Görevlisi, Doktor (Tıp Doktoru, Sağlıkçı)
|
5,4
|
2,5
|
0,2
|
2,1
|
2,5
|
Sivil Toplum Örgütü Temsilcileri (Sağlık Alanı Dışındaki)
|
0,6
|
2,1
|
2,5
|
1,1
|
2
|
Yabancı Akademisyen, Bilim Adamı (Tıp Doktoru Dışında)
|
2,9
|
1,5
|
0,2
|
0,6
|
1,1
|
Tabip(ler) Odası/Birliği Temsilcisi
|
0,1
|
1,4
|
0,4
|
0,7
|
|
Yabancı Yayınlar (Ajans, Gazete, TV)
|
1,6
|
1,2
|
0,5
|
0,4
|
1,5
|
Milletvekili, Bakan, Siyasal Parti Temsilcileri
|
0,2
|
1,3
|
0,7
|
0,6
|
0,3
|
Yabancı Sağlık Kurumu / Örgütü Temsilcileri
|
1,2
|
1
|
0,2
|
0,5
|
0,8
|
Kurum - Şirket Adına (İsimsiz) Açıklama
|
0,6
|
1
|
0,5
|
0,9
|
0,6
|
Eczacı(lar) Odası/Birliği Temsilcisi
|
0,2
|
1,1
|
0,3
|
0,5
|
|
İlaç / Tıbbi Ürün / Cihaz Firması Yetkilisi
|
1,4
|
0,9
|
0,2
|
0,3
|
0,2
|
Diğer
|
0,8
|
1
|
0,9
|
0,8
|
1,4
|
Yok, belirtilmemiş
|
15,9
|
19,6
|
11,1
|
21,7
|
19,3
|
N
|
4.107
|
35.265
|
566
|
1.537
|
3.198
|
Metin üslubu bağlamında kaynaklarına bakıldığında “Eleştirel”
üsluba sahip yazılar dışındaki tüm üsluplarda en fazla sağlık görevlileri ya da
tıp doktorlarının haber kaynağı konumunda olduğu belirlenmiştir. En fazla
oranda “Uyarıcı” (%54,3) ve “Takdir edici/Övücü” (%39,5) üsluba sahip yazılarda
sağlık görevlileri ya da tıp doktorlarının kaynak konumunda olduğu
söylenebilmektedir. Bir tek “Eleştirel” nitelikteki yazılarda daha fazla oranda
sağlık alanındaki “Sivil toplum örgütü temsilcileri”nin kaynaklık ettiği
belirlenmiştir (%18,4). Ayrıca “Reklam” üslubuna sahip yazıların yine “Sağlık
görevlisi/Tıp dokturu”nun (%31,8) ardından %18,8’inde “İşadamı, yatırımcı, özel
sektör yöneticisi”nin kaynaklık etmesi dikkat çekici bulunmuştur.
% (Sütun)
|
Bilgilendirici
|
Eleştirel
|
Takdir / Övgü
|
Umut Verici
|
Uyarıcı
|
Reklam
|
Tavsiye, Öneri
|
Sağlık görevlisi/Tıp doktoru
|
34,1
|
14,2
|
39,5
|
35,3
|
54,3
|
31,8
|
48,6
|
Sivil Toplum Örgütü Temsilcileri (Sağlık alanındaki)
|
5,6
|
18,4
|
4,7
|
5,6
|
4,8
|
1,9
|
3,9
|
Sağlık Bakanı / Sağlık Bakanlığı / Bakanlık Yetkilisi
|
4,2
|
7,2
|
6,3
|
6,7
|
3,5
|
0,6
|
2
|
İl Sağlık Müdürlüğü Temsilcisi
|
3,7
|
2,8
|
7,3
|
3,5
|
3,6
|
0,8
|
2,8
|
İşadamı, Yatırımcı, Özel Sektör Yöneticisi
|
2,6
|
1,4
|
8,1
|
1,7
|
0,9
|
18,8
|
1,3
|
Yerli Akademisyen, Bilim Adamı (Tıp Doktoru Dışındakiler)
|
2,6
|
2,1
|
4,5
|
4,5
|
2,8
|
0,8
|
2,8
|
Yerel Yönetim Temsilcileri
|
3
|
2,2
|
10
|
4,7
|
0,7
|
3,7
|
1,2
|
Hastanın Kendisi
|
3
|
2,8
|
7,6
|
5,8
|
0,5
|
2,3
|
0,8
|
Yabancı Akademik Bilimsel Çalışmalar / Yayınlar
|
2,8
|
0,7
|
0,4
|
6,2
|
2,3
|
0,4
|
1,7
|
Hasta Yakını
|
2,7
|
4,1
|
5,2
|
4
|
0,4
|
0,8
|
0,4
|
Kaynağı Belirtilmemiş Araştırma Bulgusu
|
2,6
|
0,7
|
0,2
|
2,6
|
2,5
|
0,9
|
2,4
|
Yabancı Sağlık Görevlisi, Doktor (Tıp Doktoru, Sağlıkçı)
|
2,4
|
1
|
1,1
|
8
|
2,3
|
1,2
|
1,8
|
Sivil Toplum Örgütü Temsilcileri (Sağlık Alanı Dışındaki)
|
2
|
7,9
|
2,4
|
1
|
1,9
|
0,8
|
1,6
|
Tabip(ler) Odası/Birliği Temsilcisi
|
1,3
|
11,8
|
0,4
|
0,1
|
0,7
|
0,1
|
0,4
|
Yabancı Akademisyen, Bilim Adamı (Tıp Doktoru Dışında)
|
1,4
|
0,4
|
0,6
|
4,7
|
0,9
|
0,6
|
0,6
|
Milletvekili, Bakan, Siyasal Parti Temsilcileri
|
1,2
|
4,4
|
3
|
2,1
|
0,3
|
0,6
|
0,3
|
Eczacı(lar) Odası/Birliği Temsilcisi
|
0,9
|
5,6
|
0,8
|
0,2
|
0,8
|
0,2
|
0,6
|
Yok, belirtilmemiş
|
18,1
|
6,1
|
9,5
|
12,2
|
10,5
|
28,2
|
14,3
|
N
|
39.132
|
3.194
|
2.558
|
1.553
|
6.393
|
2.119
|
11.528
|
İçerik analizine konu edilen yazıların başlıkları ile
metinleri arasındaki uyum değerlendirildiğinde, yazılar ve ilgili başlıklarının
neredeyse tamamına yakınının (f=39.435; %99,5) “Uyumlu” olduğu, 11’inin “Uyumsuz”
bulunduğu ve 46’sının da “Nötr” konumda olduğu belirlenmiştir.
1.5.Adı Geçen Kişiler
İncelenen tüm yazılarda doğrudan alıntı ya da aktarma
yapılan kişiler dışında kalan, haklarında konuşulan ya da atıfta bulunulan,
muhabir ve kaynak dışındaki üçüncü kişinin kimliği de ayrıca kodlanmıştır.
Kodlamada en önemli ilk beş adı geçen kişinin kodlanması sınırlılık olarak
kabul edilmiştir. İncelenen yazıların %77,6’sında herhangi bir üçüncü kişi
kodlamasında bulunulmamıştır (f=30.764). Diğer yazılarda (f=8.888) ise adına
atıfta bulunulan 12.699 kişi belirlenmiştir. Bu kişilerin çoğu habere konu
edilen “Hastanın kendisi” (f=2.325; %5,9) ve herhangi bir “Sağlık görevlisi/Tıp
doktoru”dur (f=2.323; %5,9).
Frekans
|
%
|
|
Hastanın Kendisi
|
2.325
|
5,9
|
Sağlık görevlisi/Tıp doktoru
|
2.323
|
5,9
|
Hasta Yakını
|
810
|
2
|
Yerel Yönetim Temsilcileri
|
754
|
1,9
|
Sağlık Bakanı / Sağlık Bakanlığı / Bakanlık Yetkilisi
|
573
|
1,4
|
Ünlü Sanatçı, Oyuncu, Manken vs. (Yerli, Yabancı)
|
548
|
1,4
|
Milletvekili, Bakan, Siyasal Parti Temsilcileri
|
479
|
1,2
|
Yabancı Sağlık Görevlisi, Doktor (Tıp Doktoru, Sağlıkçı)
|
396
|
1
|
Diğer
|
4.491
|
11,3
|
Yok, belirtilmemiş
|
30.764
|
77,6
|
N
|
39.652
|
Tabloda %1’in altında değere sahip “İl Sağlık Müdürlüğü
temsilcisi, vatandaş (lar), yerli tıp doktoru dışındaki akademisyen ve bilim
adamları, işadamı, yatırımcı ve özel sektör yöneticileri ve Başbakanlık, Bakanlar
Kurulu ve Hükümet” ile diğer alt kategoriler “Diğer” kategorisinde
birleştirilmiştir.
