1.6.Adı Geçen Kurumlar
İncelenen yazılarda adı herhangi bir şekilde; haber kaynağı
olarak ya da hakkında söz edilen ya da atıfta bulunulan (anılan) kurumlar, ilk
belirtilen 5 kurum çerçevesinde kodlanmıştır. İncelenen yazıların %22,2’sinde
herhangi bir kurumun adı açık olarak belirtilmemiştir (f=8.811). Kalan
yazılarda ise en çok bir hastanenin adı açıkça ifade edilmiştir (f=13.376;
%33,7). İkinci sırada en çok sözü edilen kurum ise Sağlık Bakanlığı olmuştur (f=5.892;
%14,9). Ardından sağlık alanındaki sivil toplum örgütlerinin adı yazılarda
geçmiştir (f=3.687; %9,3).
Frekans
|
%
|
|
Hastaneler
|
13.376
|
33,7
|
Sağlık Bakanlığı
|
5.892
|
14,9
|
STK - Sağlık alanındaki diğer ulusal örgütler
|
3.687
|
9,3
|
Yerli Üniversite ve Araştırma Kurumları
|
2.409
|
6,1
|
Yerel Yönetimler
|
2.305
|
5,8
|
İl Sağlık Müdürlüğü
|
2.291
|
5,8
|
Yabancı Üniversite ve Araştırma Kurumları
|
2.212
|
5,6
|
Yabancı Sağlık Örgüt ve Kurumları
|
2.209
|
5,6
|
Özel Şirket/ İşletme
|
1.940
|
4,9
|
STK - Sağlık dışındaki diğer ulusal örgütler
|
1.475
|
3,7
|
Diğer Devlet Daireleri (Sağlık Dışındaki)
|
1.431
|
3,6
|
Sosyal Güvenlik Kurumu
|
1.382
|
3,5
|
Yabancı Yayınlar (Gazete, Dergi, TV vs.)
|
1.342
|
3,4
|
Diğer Sağlık Kuruluşları
|
1.169
|
2,9
|
Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)
|
1.157
|
2,9
|
İlaç / Tıbbi Ürün / Cihaz Firmaları
|
855
|
2,2
|
Siyasal Partiler
|
838
|
2,1
|
Tabipler Birliği / Odası
|
836
|
2,1
|
Mahkemeler / Avukat Büroları
|
834
|
2,1
|
Diğer Bakanlıklar
|
721
|
1,8
|
Yabancı Sağlık Alanı Dışındaki Kurum ve Örgütler
|
686
|
1,7
|
Türkiye Büyük Millet Meclisi
|
624
|
1,6
|
Eczacı(lar) Odası/Birliği
|
581
|
1,5
|
Yerli Yayınlar (Gazete, Dergi, TV vs.)
|
475
|
1,2
|
İlköğretim Okulları, Liseler vs.
|
455
|
1,1
|
Tarım Bakanlığı
|
383
|
1
|
Yabancı Akademik Bilimsel Çalışmalar / Yayınlar (Makale)
|
382
|
1
|
Diğer
|
3.498
|
8,9
|
Yok / Belirtilmemiş
|
8.811
|
22,2
|
N
|
39.652
|
|
Yaygın, yerel, bölgesel yayınlar; gazete, ek ve dergiler ile
haberler ve köşe yazıları bağlamında adı geçen kurumlar karşılaştırıldığında
anlamlı bir farka rastlanmamıştır.
Çapraz tabloda köşe yazıları ile haber ve bilgilendirici
yazılar iki ayrı kategoride yeniden düzenlenerek adı geçen kurumlara
bakılmıştır. Bu bağlamda “Köşe/Köşe yazısı”, “Soru-cevap türündeki köşe yazısı”
ve akademik, bilimsel makaleler “köşe yazıları” adı altında, diğer yazılar
(haber, devamı olan haber, yazı dizisi, söyleşi, ansiklopedik bilgilendirici
notlar) da “haber ve notlar” adı altında birleştirilerek bir değerlendirmeye
gidilmiştir. Buna göre köşe yazılarının %53,9’unda herhangi bir kurum adına değinilmemiştir.
Dergi ve eklerinin %26’unda da kurum adı belirtilmemektedir. Yaygın gazete ve
dergilerde yayınlananların %29,4’ünde ise kurum adı belirtilmemiştir.
(Sütun %)
|
Yaygın
|
Yerel
|
Bölgesel
|
Gazete
|
Gazete Ek
|
Dergi ve Eki
|
Haber ve notlar
|
Köşe yazıları
|
Hastaneler
|
26,7
|
38,6
|
40,5
|
34,6
|
32,2
|
28,1
|
35,5
|
16,8
|
Sağlık Bakanlığı
|
13,1
|
16,3
|
15,5
|
15,7
|
10,6
|
13,7
|
15,4
|
10,1
|
STK - Sağlık alanındaki diğer ulusal örgütler
|
8,3
|
10
|
10,3
|
9,4
|
8,2
|
9,6
|
9,7
|
5,1
|
Yerli Üniversite ve Araştırma Kurumları
|
5,5
|
6,3
|
7,2
|
6,1
|
5,2
|
7,2
|
6,4
|
3
|
Yerel Yönetimler
|
3,1
|
6,7
|
11,7
|
5,8
|
8
|
2,5
|
6,2
|
1,8
|
İl Sağlık Müdürlüğü
|
3,6
|
7,5
|
7,3
|
6,4
|
4,7
|
1,9
|
6,2
|
1,6
|
Yabancı Üniversite ve Araştırma Kurumları
|
6,7
|
5,1
|
3,6
|
5,7
|
3,9
|
6,6
|
5,9
|
3
|
Yabancı Sağlık Örgüt ve Kurumları
|
7
|
4,7
|
3,9
|
5,3
|
4,4
|
10,1
|
5,7
|
4,3
|
Özel Şirket/ İşletme
|
5,3
|
4,4
|
5,5
|
3,9
|
5,3
|
13,1
|
5,1
|
2,9
|
STK - Sağlık dışındaki diğer ulusal örgütler
|
2,9
|
4,1
|
5,3
|
3,8
|
3,6
|
2,9
|
3,9
|
1,8
|
Diğer Devlet Daireleri (Sağlık Dışındaki)
|
3
|
3,9
|
4,8
|
3,9
|
3,1
|
2,1
|
3,8
|
2,2
|
Diğer
|
33,3
|
32,7
|
31,9
|
33,6
|
24,3
|
39,9
|
33,4
|
27,8
|
Yok, belirtilmemiş
|
29,4
|
17,1
|
15,6
|
20,5
|
30,2
|
26
|
18,8
|
53,9
|
N
|
17.025
|
17.706
|
4.921
|
31.094
|
5.094
|
3.464
|
35.829
|
3.823
|
1.7.Dil ve Anlatım Yapısı
İncelenen yazıların sahip olduğu dil ve anlatım yapısı en
fazla beş farklı kategoriye kadar kodlanmıştır. Buna göre incelenen yazılarda
tespit edilen dil ve anlatım yapısına bakıldığında, yazıların tamamına
yakınının (f=38.983; %98,3) “Halk dili-Anlaşılır” nitelikte olduğu
belirlenmiştir. Bu oranın yüksekliğini kodlayıcıların eğitimli kişiler
olmasıyla ilişkilendirmek mümkündür. İncelenen yazıların %12,1’inin (f=4.792) “Teknik-Bilimsel
dil”, %9,7’sinin (f=3.835) “Örnekleyici” nitelikte değerlendirildiği de söylenmelidir.
Frekans
|
%
|
|
Halk Dili-Anlaşılır
|
38.983
|
98,3
|
Teknik - Bilimsel
|
4.792
|
12,1
|
Örnekleyici (Başka Başka Örnekler Veren)
|
3.835
|
9,7
|
Öyküleyici, Hikâye, Masal
|
1.745
|
4,4
|
Duygusal
|
612
|
1,5
|
N
|
39.652
|
Yaygın, yerel ve bölgesel anlamda yazıların dil ve anlatım
yapısında önemli bir farklılık dikkati çekmezken, dergilerdeki yazılarda
kullanılan teknik-bilimsel dilin (%24,6) gazetelerden (%11,1) ve gazete
eklerinden (%11,1) daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Köşe yazıları ile diğer
tüm yazı türleri (haber, yazı dizisi ve söyleşi ve diğerleri: %11,5) bir arada
tutularak karşılaştırıldığında ise köşe yazılarının daha fazla oranda “Teknik-Bilimsel
dil”e sahip olduğu anlaşılmıştır (%17,9). Örnekleyici anlatım da diğer yazılara
oranla (%4,3) köşe yazılarında daha fazladır (%5,4).
1.8.Metin Üslubu
İncelenen yazıların metin üslubuna göre dağılımına
bakıldığında; bir yazı için en fazla beş kategoride yapılan kodlamaya göre,
yazıların neredeyse tamamına yakınının (f=39.132; %98,7) “Bilgilendirici”
nitelikte olduğu belirlenmiştir. Yazıların dörtte birden fazlası “Tavsiye
veren/Öneri getiren” nitelikte bulunmuştur (f=11.528; %29,1). Öte yandan
incelenen yazıların %16,1’i de “Uyarıcı” bir üsluba sahipken (f=6.393),
%5,3’ünün üslubu ise “Reklam” niteliğinde olarak değerlendirilmiştir (f=2.119).
Frekans
|
%
|
|
Bilgilendirici
|
39.132
|
98,7
|
Tavsiye veren / Öneri getiren
|
11.528
|
29,1
|
Uyarıcı
|
6.393
|
16,1
|
Eleştirel
|
3.194
|
8,1
|
Takdir edici/ Övücü
|
2.558
|
6,5
|
Reklam
|
2.119
|
5,3
|
Umut verici
|
1.553
|
3,9
|
Endişelendirici, kaygı uyandırıcı
|
1.300
|
3,3
|
Yargılayıcı, suçlayıcı
|
669
|
1,7
|
Diğer
|
419
|
1,1
|
N
|
39.652
|
Tabloda %1’in altında değer sahip bulunan “Magazin” (f=142),
“Kafa karıştırıcı/Çelişkili” (f=107), “Panik uyandırıcı/Sansasyonel” (f=80), “Abartılı”
(f=46) ve “Tehditkâr” (f=44) şeklindeki metin üslupları “Diğer” kategorisinde
birleştirilmiştir.
Öte yandan literatürde sağlık haberlerinin “magazin” ya da
“sansasyonel” üslubuna ilişkin algının daha yüksek olduğu görülmektedir. Sütlaş
(2007:32) “Çok satan gazetelerde, içinde zaman zaman bilgi kırıntıları da olan
sağlıkla ilgili yazı ve haberler genellikle magazin biçiminde ya da sansasyonel
yanlarıyla verilmektedir. Bugün yaygın yazılı medyada sağlık ve ilgili
konuların oranı %6-10 arasındadır” demektedir. Araştırma bulguları bu algıyı
doğrulamamaktadır.
Bulgulara göre yaygın, yerel ve bölgesel ölçekteki gazete ve
dergiler karşılaştırıldığında en anlamlı farklılık, “Takdir edici/Övücü”
türdeki üslupta dikkati çekmektedir. Bu türdeki üslupta bölgesel yayınlardaki
yazılarda (f=4.921) daha öne çıkmaktadır (%9,6). Yerel yayınlardaki yazılarda (f=17.706)
da bu üsluba ilişkin oran genel ortalamadan yüksek iken (%7,1), yaygın yayınlardaki
yazılarda (f=17.025) daha düşük (%4,8) gerçekleşmiştir.
Gazete, gazete ekleri ve dergiler (ve ekleri) bağlamında bir
karşılaştırma yapıldığında; “Tavsiye veren/Öneri getiren” türdeki üslubun dergi
ve eklerindeki yazılarda (f=3.464) daha yüksek olduğu belirlenmiştir (%37,6).
Dergilerde en yüksek oranda farkla öne çıkan üslup ise “Reklam” niteliğindedir.
Gazetelerdeki yazılarda (f=31.094) “Reklam” niteliğindeki yazı oranı %3,4’dür.
Bu oran, gazete eklerinde %6,6 iken, dergilerde %20,9 olarak belirlenmiştir.
Ayrıca dergilerde “Takdir edici/Övücü” üslubun da daha yüksek oranda
bulunduğunun altı çizilmelidir (%8,8). Gazetelerde ayrıca “Uyarıcı” üslup daha
fazla orandadır (%16,9). “Eleştirel” üslup da gazetelerde, diğer yayınlara
oranla daha yüksek çıkmıştır (%8,4). Benzer bir biçimde umut verici (%4,2),
endişelendirici, kaygı uyandırıcı üslup (%3,6) da gazetelerde daha yüksek
oranda bulunmuştur. Köşe yazılarında (f=3.823) ise diğer yazı türlerinden
farklı olarak daha çok “Tavsiye veren/Öneri getiren” niteliğin öne çıktığı
anlaşılmaktadır. Köşe yazılarının yarısında (%50,5) bu nitelikte üslup tespit
edilmiştir. Buna karşın “Eleştirel” (%15,7) yazıların da köşe yazılarında “Uyarıcı”
(%14,8) üsluptan daha fazla oranda yer aldığı söylenebilmektedir.
% (Sütun)
|
Yaygın
|
Yerel
|
Bölgesel
|
Gazete
|
Gazete Eki
|
Dergi ve eki
|
Haber ve notlar
|
Köşe yazıları
|
Bilgilendirici
|
98,5
|
98,8
|
99
|
98,7
|
98,6
|
98,7
|
98,7
|
98,4
|
Tavsiye Veren, Öneri Getiren
|
29,4
|
30,7
|
22,1
|
27,6
|
32
|
37,6
|
26,8
|
50,5
|
Uyarıcı
|
14,5
|
18,5
|
12,9
|
16,9
|
15,1
|
10,8
|
16,3
|
14,8
|
Eleştirel
|
8,3
|
7,7
|
8,5
|
8,4
|
7
|
6,6
|
7,2
|
15,7
|
Takdir Edici / Övücü
|
4,8
|
7,1
|
9,6
|
6,1
|
6,8
|
8,8
|
6,8
|
3,2
|
Reklam
|
6,2
|
4,3
|
6,2
|
3,4
|
6,6
|
20,9
|
5,7
|
2,2
|
Umut Verici
|
3,6
|
4,1
|
4,1
|
4,2
|
2,9
|
2,9
|
4,2
|
1,1
|
Endişelendirici, Kaygı Uyandırıcı
|
3,4
|
3,3
|
2,9
|
3,6
|
2,4
|
1,3
|
3,4
|
1,7
|
Yargılayıcı / Suçlayıcı
|
2
|
1,4
|
1,8
|
1,8
|
1,5
|
0,6
|
1,6
|
2,1
|
Diğer
|
1,7
|
0,7
|
0,7
|
1
|
1,1
|
1,1
|
1
|
1,1
|
N
|
17.025
|
17.706
|
4.921
|
31.094
|
5.094
|
3.464
|
35.829
|
3.823
|
