|
(Sağlık konulu içerikleri) ne ölçüde güvenilir
bulursunuz? (%)
|
TELEVİZYON
|
GAZETE
|
İNTERNET
|
|
Her zaman güvenirim
|
15.8
|
7,4
|
10,2
|
|
Çoğunlukla güvenirim
|
24.4
|
19,6
|
25,4
|
|
Kısmen (Bazen) güvenirim
|
37.1
|
45,2
|
40,1
|
|
Nadiren (Seyrek) güvenirim
|
17.2
|
20,5
|
19
|
|
Hiçbir zaman güvenmem
|
5.6
|
7,4
|
5,4
|
|
TOPLAM
|
100
|
100
|
100
|
Televizyon için sorulan 12 soru, gazete okurları için
sorulan 8. soru ve İnternette sağlık konulu yayınları takip edenler için
sorulan 19. sorudaki ifadelere verilen yanıtlar tek bir tabloda yan yana
getirildiğinde aşağıdaki tablo oluşturulmaktadır.
|
(Sağlık konulu içerikler) sayesinde… / (Sağlık konulu
içerikleri) ne ölçüde güvenilir bulursunuz? (%)
|
TELEVİZYON
|
GAZETE
|
İNTERNET
|
||||||
|
Evet
%
|
Kısmen
%
|
Hayır
%
|
Evet
%
|
Kısmen
%
|
Hayır
%
|
Evet
%
|
Kısmen
%
|
Hayır
%
|
|
|
1. Sağlığımla ilgili bir rahatsızlığım olduğunu anladım
|
28.3
|
25.7
|
46.1
|
21.7
|
28.9
|
49.4
|
30.5
|
26.0
|
43.5
|
|
2. Hangi hastanenin, doktorun veya sağlık ürününün daha iyi
olduğunu öğrendim
|
26.1
|
30.6
|
43.3
|
22.3
|
35.3
|
42.4
|
35.4
|
29.1
|
35.4
|
|
3. Tıbbi (sağlık kurumlarında verilen) tedavi yöntemleri
hakkında artık daha bilgiliyim
|
44.4
|
36.5
|
19.1
|
42.2
|
38.4
|
19.4
|
52.9
|
32.1
|
15.0
|
|
4. Tıp dışındaki alternatif ya da bitkilerle, otlarla tedavi
yöntemleri konusunda artık daha bilgiliyim
|
43.0
|
32.4
|
24.6
|
40.4
|
33.4
|
26.2
|
51.2
|
29.3
|
19.5
|
|
5. Sağlığımla ilgili olarak artık daha bilinçli davranıyorum
|
63.9
|
26.8
|
9.3
|
59.4
|
30.5
|
10.1
|
66.5
|
25.2
|
8.3
|
|
6. Öğrendiğim bilgileri başkalarına da anlatıyorum
|
65.6
|
20.7
|
13.6
|
62.7
|
24.8
|
12.5
|
67.2
|
20.4
|
12.4
|
|
7. Doktora gidip para vermek yerine sağlığımla ilgili
bilgileri öğrenebiliyorum
|
19.0
|
20.7
|
60.3
|
17.2
|
24.0
|
58.8
|
19.4
|
21.5
|
59.1
|
|
8. Doktordan öğrendiğim rahatsızlığımla ilgili bilgi, ilaç ve
tedavileri kontrol edebiliyor ve araştırabiliyorum
|
37.8
|
31.3
|
31.0
|
39.4
|
31.9
|
28.7
|
55.9
|
29.4
|
14.6
|
|
9. Başkalarıyla konuşmaktan çekindiğim (mahrem) konular
hakkında bilgi edinebiliyorum
|
42.1
|
25.8
|
32.1
|
49.3
|
21.8
|
29.0
|
60.9
|
20.2
|
19.0
|
|
10. Tıp doktorlarına olan güvenim azaldı
|
9.9
|
13.3
|
76.8
|
8.9
|
13.9
|
77.2
|
9.5
|
13.2
|
77.3
|
|
11. Moralim bozuluyor, kendimi kötü hissediyorum, rahatsız
oluyorum
|
17.4
|
19.8
|
62.8
|
22.7
|
16.6
|
60.7
|
13.2
|
19.8
|
67.0
|
Tabloya göre üç kitle iletişim aracı içi verilen yanıtların
genel olarak birbirine paralel seyrettiğini söylemek mümkündür. “Tıbbi (sağlık
kurumlarında verilen) tedavi yöntemleri hakkında artık daha bilgiliyim”, “Tıp
dışındaki alternatif ya da bitkilerle, otlarla tedavi yöntemleri konusunda
artık daha bilgiliyim”, “Sağlığımla ilgili olarak artık daha bilinçli
davranıyorum”, “Öğrendiğim bilgileri başkalarına da anlatıyorum”, “Doktordan
öğrendiğim rahatsızlığımla ilgili bilgi, ilaç ve tedavileri kontrol edebiliyor
ve araştırabiliyorum”, “Başkalarıyla konuşmaktan çekindiğim (mahrem) konular
hakkında bilgi edinebiliyorum” ifadeleri için üç kitle iletişim aracının
takipçileri tarafından “Evet, katılıyorum” yanıtı verilmiştir. Bu ifadelerin
tamamı için en yüksek oranda katılma, İnternet takipçileri tarafından
gerçekleşmiştir. Eş deyişle, İnternet takipçileri bu ifadelere diğer kitle
iletişim araçlarını takip edenlerden daha fazla oranda katıldıklarını dile
getirmişlerdir. Öte yandan katılımcılar şu ifadelere daha yüksek oranda
katılmadıklarını belirtmişlerdir: “Sağlığımla ilgili bir rahatsızlığım olduğunu
anladım”, “Hangi hastanenin, doktorun veya sağlık ürününün daha iyi olduğunu
öğrendim”, “Doktora gidip para vermek yerine sağlığımla ilgili bilgileri
öğrenebiliyorum”, “Tıp doktorlarına olan güvenim azaldı” ve “Moralim bozuluyor,
kendimi kötü hissediyorum, rahatsız oluyorum”. İfadelere ilişkin katılmama
oranları ise kitle iletişim aracı türüne göre farklılık göstermektedir. Bununla
birlikte tabloya bakarak şunları söylemek de mümkündür: İnternet takipçileri
arasında hangi hastane, doktor ve sağlık ürünün daha iyi olduğunu öğrenme oranı
gazete ve televizyona göre daha yüksektir (%35,4). Gazete okurları arasında
sağlık konulu yayınlar nedeniyle morali bozulan, kendini kötü hisseden ya da
rahatsız olduğunu söyleyenlerin oranı televizyon ve İnternetten daha yüksektir
(%22,7).
Televizyondaki sağlık konulu yayınları izlediğini
söyleyenlere 15. Soruda, gazetede okuyanlara 9. Soru ve İnternette takip
edenlere de 20. Soruda yayın içerikleriyle ilgili bazı ifadeler yöneltilerek
bunlara katılma düzeylerini belirtmeleri istenmiştir. Her üç aracın takipçileri
tarafından verilen yanıtlar aşağıdaki tabloda bir araya getirilmiştir.
|
(Sağlık konulu içerikler) hakkında… / (Sağlık konulu
içerikleri) ne ölçüde güvenilir bulursunuz? (%)
|
TELEVİZYON
|
GAZETE
|
İNTERNET
|
||||||
|
Evet
%
|
Kısmen
%
|
Hayır
%
|
Evet
%
|
Kısmen
%
|
Hayır
%
|
Evet
%
|
Kısmen
%
|
Hayır
%
|
|
|
1 Beni ilgilendiren konular çıkmıyor, alakasız konularda yayın
yapılıyor
|
25.4
|
35.6
|
39.1
|
22.2
|
41.7
|
36.1
|
14.7
|
25.5
|
59.8
|
|
2 Gereksiz yere endişelendirici ve ürkütücü buluyorum
|
22.9
|
29.3
|
47.9
|
21.7
|
33.8
|
44.4
|
14.7
|
27.7
|
57.7
|
|
3 Mucize kurtuluş ya da tedavi haberleriyle hastalara boş umut,
hayal veriliyor
|
30.6
|
30.8
|
38.5
|
32.6
|
34.3
|
33.1
|
29.7
|
30.9
|
39.3
|
|
4 Ülkenin genel sağlık politikası ve sağlık sistemine ilişkin
sorunlar yeterince ele alınmıyor
|
45.3
|
29.7
|
25.0
|
46.8
|
32.4
|
20.7
|
43.0
|
28.8
|
28.2
|
|
5 Genel olarak verilen bilgileri çoğunlukla yalan, yanlış,
yanıltıcı buluyorum
|
24.4
|
37.7
|
38.0
|
26.7
|
40.4
|
32.9
|
19.5
|
40.1
|
40.4
|
|
6 Özellikle alternatif tıp, bitkisel tedavi vs. konularında
verilen bilgileri yanlış buluyorum
|
24.1
|
37.0
|
38.9
|
24.4
|
42.1
|
33.5
|
19.2
|
39.1
|
41.7
|
|
7 Halkın anlayacağı dilde değil, teknik ve karmaşık bir dilde
anlatıyorlar
|
39.1
|
30.4
|
30.5
|
38.5
|
34.0
|
27.5
|
31.1
|
33.0
|
35.9
|
|
8 Kullanılan dili magazinsel, sansasyonel ve duygu sömürücü
buluyorum
|
34.2
|
30.0
|
35.9
|
38.0
|
28.6
|
33.4
|
30.1
|
28.7
|
41.2
|
|
9 Daha çok kişi, doktor, ürün, ilaç ve hastanelerin reklamı
yapılıyor
|
44.5
|
27.4
|
28.1
|
47.5
|
26.7
|
25.8
|
45.6
|
28.3
|
26.1
|
|
10 Daha çok reyting kaygısı ön plana çıkıyor
|
41.4
|
23.5
|
35.0
|
48.2
|
24.4
|
27.4
|
38.1
|
21.0
|
40.8
|
|
11 Bazı sağlık konulu haber ve yazıları ahlak dışı buluyorum
|
28.9
|
27.2
|
43.9
|
36.8
|
25.8
|
37.3
|
26.8
|
24.3
|
48.8
|
|
12 Konular yüzeysel işleniyor, detaylı bilgi verilmiyor
|
36.4
|
34.0
|
29.6
|
43.8
|
33.9
|
22.4
|
29.8
|
32.7
|
37.5
|
|
13 Bunların denetlendiğini düşünmüyorum
|
45.2
|
23.1
|
31.7
|
50.8
|
21.1
|
28.1
|
48.2
|
22.2
|
29.5
|
Tabloya göre “Ülkenin genel sağlık politikası ve sağlık
sistemine ilişkin sorunlar yeterince ele alınmıyor”, “Daha çok kişi, doktor,
ürün, ilaç ve hastanelerin reklamı yapılıyor” ve “Bunların denetlendiğini
düşünmüyorum” ifadeleri hakkında televizyon izleyen, gazete okuyan ve İnternet
takip edenlerin bu ifadelere daha fazla oranda ortak biçimde katıldıkları
belirlenmiştir. Televizyon izleyen ve gazete okuyanlar arasında, İnternete
kıyasla, şu ifadeler üzerinde “Katılma” oranı yüksektir: “Halkın anlayacağı dilde
değil, teknik ve karmaşık bir dilde anlatıyorlar” ve “Konular yüzeysel
işleniyor, detaylı bilgi verilmiyor”. İnternet kullananların ise bu üç ifade
hakkındaki görüşleri daha çok “Katılmıyorum” yönündedir.
“Gereksiz yere endişelendirici ve ürkütücü buluyorum” ve
“Bazı sağlık konulu haber ve yazıları ahlak dışı buluyorum” ifadelerine üç
kitle iletişim aracının takipçilerinin verdikleri yanıtlar daha çok “Katılmıyorum”
yönündedir. Buna karşın İnternet takipçileri arasında sağlık konulu yayınları
“gereksiz yere endişelendirici ve ürkütücü buluyorum” diyenlerin oranı daha
azdır (%14,7). Gazete okurları arasında da “Bazı sağlık konulu haber ve
yazıları ahlak dışı buluyorum” diyenlerin oranı daha yüksektir (%36,8).
“Beni ilgilendiren konular çıkmıyor, alakasız konularda
yayın yapılıyor” ifadesine katılanların oranının en yüksek olduğu kategori
televizyondur. Başka bir deyişle televizyonda sağlık konulu yayınları takip
ettiğini söyleyenlerin yaklaşık dörtte biri; eş deyişle %25,4’ü bu ifadeye
katıldığını belirtmektedir.
“Kullanılan dili magazinsel, sansasyonel ve duygu sömürücü
buluyorum” ifadesine katılım oranı gazetelerde yüksektir (%38). Televizyonda
katılmama (%35,9) ve katılma (%34,2) oranları birbirine yakındır. İnternet
kategorisinde ise katılmama daha yüksek çıkmıştır (%41,2).
“Mucize kurtuluş ya da tedavi haberleriyle hastalara boş umut,
hayal veriliyor” ifadesine televizyon izleyenlerin (%38,5) ve İnternet
takipçilerinin (%39,3) çoğunluğu “Katılmıyorum” derken, gazete okurları
arasındaki görüşler birbirine yakındır: Bu ifadeye kısmen katılanların oranı
%34,3, katılanların oranı %32,6 ve katılmayanların oranı da %33,1’dir.
“Genel olarak verilen bilgileri çoğunlukla yalan, yanlış,
yanıltıcı buluyorum” ifadesine kısmen katılan ve katılmayanların oranı televizyon
izleyenler ve İnternet takip edenler arasında birbirine oldukça yakındır.
Gazete okurlarının çoğunluğu ise bu ifadeye kısmen katıldığını söylemektedir
(%40,4).
“Özellikle alternatif tıp, bitkisel tedavi vs. konularında
verilen bilgileri yanlış buluyorum” ifadesine televizyon izleyenlerin %38,9’u
ve İnternet takipçilerinin %41,7’si katılmadıklarını söylerken, gazete okurları
daha çok bu görüşe kısmen katıldıklarını dile getirmişlerdir (%42,1). Bu
ifadeye katılma oranı ise televizyon izleyenler (%24,1) ve gazete okuyanlar
(%24,4) arasında birbirine yakın ve İnternet takip edenlerden (%19,2) daha
yüksektir.
Sonuç olarak bu bölümde sağlık konulu yayınların hedef
kitlesi konumundaki kişilere uygulanan anket çalışması bulguları
değerlendirilmiştir. Bundan sonraki bölümde ise çalışmanın tamamına ilişkin
bulgular birleştirilerek sonuç ve tartışma bölümüne yer verilmektedir.
