Tablo 222. Gazete, televizyon ya
da İnternetteki daha çok hangi konudaki sağlık haber
ya da programları ilginizi çeker ya da sizi ilgilendirir?
ya da programları ilginizi çeker ya da sizi ilgilendirir?
|
Soru 21: Gazete, televizyon ya da İnternetteki daha çok
hangi konudaki sağlık haber ya da programları ilginizi çeker ya da sizi
ilgilendirir?
|
Frekans
|
%
|
İfadelerin Yüzdesi
|
|
Kendi veya yakınlarım için faydası olabilecek her türlü bilgi
ve tavsiyeler veren yayınlar
|
1666
|
26,5
|
72,0
|
|
Kendimin veya yakınlarımın rahatsızlığı ile ilgili yayınlar
|
1385
|
22
|
59,8
|
|
Bir kişinin başına gelen, faydası veya zararını gördüğü sağlık
konulu yayınlar
|
653
|
10,4
|
28,2
|
|
Herhangi bir ölümcül hastalık veya salgın haberleri
|
606
|
9,6
|
26,2
|
|
Yeni tıbbi ve teknolojik gelişmeler, yeni uygulamaları konu
alan yayınlar
|
517
|
8,2
|
22,3
|
|
Hastanın maruz kaldığı yanlış uygulamaları konu alan yayınlar
|
345
|
5,5
|
14,9
|
|
Bitkisel, doğal ürünler, alternatif tıp konulu yayınlar
|
306
|
4,9
|
13,2
|
|
Diyet, zayıflama ve sağlıklı beslenme konusundaki yayınlar
|
301
|
4,8
|
13,0
|
|
Ruh sağlığı, stres, psikiyatri gibi konulardaki yayınlar
|
262
|
4,2
|
11,3
|
|
Güzellik, kozmetik ve estetikle ilgili yayınlar
|
142
|
2,3
|
6,1
|
|
Plates, aerobik, yoga ve spor gibi yayınlar
|
74
|
1,2
|
3,2
|
|
Diğer
|
30
|
0,5
|
1,3
|
|
TOPLAM (En öncelikli ilk 3 seçenek kodlanmıştır)
|
6287
|
100
|
|
Katılımcıların vermiş oldukları yanıtlar seçenekler
açısından değerlendirildiğinde; katılımcıların %72’si gazete, televizyon ya da İnternetteki
sağlık haber ya da programlar arasında kendileri ve yakınları için faydası
olabilecek her türlü bilgi ve tavsiye veren yayınların ilgilerini çektiğini
söylemişlerdir. Katılımcıların yarıdan fazlası (%59,8) da kendilerinin veya
yakınlarının rahatsızlığı ile ilgili yayınları ilgi çekici bulduklarını
belirtmişlerdir.
Takip edilen yayınlar arasında ilk sırada yer alan “Kendim
ve yakınlarım için faydası olabilecek her türlü bilgi ve tavsiyeler veren
yayınlar” seçeneğini belirten 1.666 kişi arasında cinsiyet, bölge türü ve
sağlık güvencesi değişkenleri bağlamında önemli bir farka rastlanmamıştır.
Medeni durum açısından verilen yanıtlarda farklılaşma tespit edilmiş olup;
genel eğilimden farklı olarak bekâr katılımcıların bu yanıtı daha az oranda
verdikleri ortaya çıkmıştır (f=475, %23,9). Coğrafi bölge değişkeni açısından
da yanıtlar farklılaşmaktadır. Bu bağlamda genel eğilimden faklı olarak bu
cevap en yüksek oranda Karadeniz Bölgesi’nde dile getirilmiştir (f=170, %33,7). Yaş değişkeni açısından ise
katılımcıların yaşlarının azaldıkça bu seçeneğe katılımlarının da azaldığı
tespit edilmiştir. Dolayısıyla, genel eğilimden farklı olarak bu seçenek en az
24 yaş ve altındaki bireyler tarafından ifade edilmiştir (f=313, %23,1). Gelir
düzeyi açısından bu cevap, en az oranda dördüncü gelir grubu tarafından (f=119,
%23,4); en yüksek oranda ise en alt gelir grubu tarafından (f=454, %28) ifade
edilmiştir. Eğitim düzeyi değişkenin de yanıtlar üzerinde belirleyici olduğu;
bireylerin eğitim düzeylerinin azaldıkça bu yanıta katılım oranlarının arttığı
ortaya çıkmıştır. Genel eğilimden farklı olarak diplomasız/okuryazar olmayan (f=112,
%29,1) kişiler bu yanıtı en çok; ön lisans/lisans/lisansüstü eğitim (f=233,
%23,3) düzeyine sahip bireyler ise en az dile getirenlerdir. Meslek değişkeni
bağlamında verilen yanıtlarda farklılaşma olduğu anlaşılmış; öğrencilerin genel
eğilimden farklılık gösterdiği ve bu yanıtı en az oranda veren grup olduğu
tespit edilmiştir (f=154, %22,7). Emekli katılımcılar ise diğer meslek
gruplarına oranla bu seçeneği en fazla ifade eden gruptur (f=142, %28,5).
İkinci sırada yer alan “Kendim ve yakınlarımın rahatsızlığı
ile ilgili yayınlar” seçeneği 1385 kişi tarafından dile getirilmiştir.
Cinsiyet, bölge türü ve meslek değişkenleri açısından verilen yanıtlarda bir
farklılık bulunmamaktadır. Medeni durum açısından ise yanıtlar
farklılaşmaktadır. Genel eğilimden farklı olarak bu yanıt en çok boşanmış/dul
katılımcılar tarafından verilmiştir (f=69, %25,6). Katılımcıların yaşadıkları
coğrafi bölgeler de yanıtlarda farklılaşmaya yol açmaktadır. “Kendim ve
yakınlarımın rahatsızlığı ile ilgili yayınlar” seçeneğine en az oranda katılım
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndedir (f=95, %19). Bireylerin yaşlarının da verilen
yanıtlar üzerinde belirleyici olduğu anlaşılmıştır. Katılımcıların yaşları
arttıkça bu seçeneğe katılım oranları artmaktadır. Bu seçeneği belirtme oranı
65 yaş ve üzerindeki bireylerde en üst seviyede (f=96, %27); 24 yaş ve
altındaki kişilerde ise en alt seviyededir (f=274, %20,2). Gelir değişkeni de
verilen yanıtlar üzerinde belirleyicidir. Genel eğilimden farklı olarak bu
yanıta en az katılım dördüncü gelir grubundadır (2.400-3.199 TL: f=119, %23,4).
Katılımcıların sağlık güvenceleri bağlamında ise genel eğilimden farklı olarak
bu yanıta en az katılım oranı sigortasız katılımcılar arasında (f=102, %19), en
yüksek katılım oranı ise özel sağlık sigortasına sahip kişiler arasında
olmuştur (f=45, %23,7). Eğitim değişkeni açısından da bu seçeneğe en yüksek
katılım oranı diplomasız/okuryazar olmayan bireyler arasında olduğu tespit
edilmiştir (f=96, %24,9).
“Bir kişinin başına gelen, faydasını veya zararını gördüğü
sağlık konulu yayınlar” yanıtı 653 kişi tarafından verilmiş olup cinsiyet,
coğrafi bölge, bölge türü ve yaş değişkenleri bağlamında verilen yanıtlarda
anlamlı bir farka rastlanmamıştır. Medeni durum değişkeni açısından verilen
yanıtlar incelendiğinde bu seçenek en az bekâr bireyler tarafından ifade
edilmiştir (f=168, %8,5). Yanıtlar, gelir değişkeni açısından ele alındığında
farklılaşmakta; bireylerin gelir düzeyi arttıkça bu seçeneği belirtme oranları
düşmektedir. Genel eğilimden farklı olarak bu yanıtı en az oranda en üst gelir
grubundaki bireyler (f=23, %7,1) ve en çok ise en alt gelir grubundaki bireyler
(f=194, %12) dile getirmiştir. Sağlık güvencesi değişkeni bağlamında bu yanıta
en yüksek katılım oranının Yeşil Kartlılarda (f=67, %13,2), en düşük katılımın
ise özel sağlık sigortasına sahip bireyler arasında olduğu ortaya konmuştur (f=16,
%8,4). Diğer taraftan bireylerin eğitim düzeylerinin azaldıkça bu yanıta
katılım oranlarının arttığı da tespit edilmiştir. Genel eğilimden farklı olarak
diplomasız/okuryazar olmayan (f=61, %15,8) kişiler bu yanıtı en çok; ön lisans/lisans/lisansüstü
eğitim (f=69, %6,9) düzeyine sahip bireyler ise en az oranda verenlerdir.
Katılımcıların meslekleri açısından yanıtlar incelendiğinde, genel eğilimden
farklı olarak, öğrencilerin bu yanıtı en az dile getirdiği tespit edilmiştir (f=51,
%7,5).
Takip ettiği yayınlar arasında “Yeni tıbbi ve teknolojik
gelişmeler, yeni uygulamaları konu alan yayınlar”ın olduğunu belirtenlerin
sayısı 517 kişidir. Bölge türü, yaş ve sağlık güvencesi değişkenleri açısından
verilen yanıtlarda önemli bir farklılık tespit edilmemiştir. Cinsiyet değişkeni
bağlamında verilen yanıtlar değerlendirildiğinde erkeklerin (f=306, %10)
kadınlardan (f=211, %6,6) bu seçeneği daha fazla oranda tercih ettikleri tespit
edilmiştir. Medeni durum bağlamında, bu seçeneğe en az katılım oranı
boşanmış/dul (f=11%4,1) kişiler arasında iken, en yüksek katılım oranı ise
bekârlar (f=211, %10,1) arasındadır. Katılımcıların yaşadıkları coğrafi bölge
açısından ise bu seçeneğe en az katılım oranı Karadeniz Bölgesi’ndekiler
arasındadır (f=27, %5,3). Bireylerin gelirleri açısından da sonuçlar
farklılaşmaktadır. Bu yanıt en yüksek oranda, genel eğilimden farklı olarak,
dördüncü gelir grubundaki kişiler tarafından verilmiştir (f=57, %11,2).
Bireylerin eğitim düzeylerinin arttıkça bu yanıta katılım oranlarının da
arttığı anlaşılmaktadır. Diplomasız/okuryazar olmayan (f=11, %2,9) kişiler bu
yanıtı en az; ön lisans/lisans/lisansüstü eğitim (f=126, %12,6) düzeyine sahip
bireyler ise en çok verenlerdir. Meslek değişkeni bağlamında ise, genel
eğilimden farklı olarak, bu yanıt en az ev hanımları tarafından dile
getirilmiştir (f=111, %5,5).
“Bitkisel, doğal ürünler, alternatif tıp konulu yayınlar”
yanıtı 306 kişi tarafından verilmiştir. Cinsiyet, medeni durum, coğrafi bölge,
bölge türü, yaş, gelir, sağlık güvencesi ve eğitim düzeyi değişkenlerinin
verilen yanıtlarda önemli bir fark yaratmadığı tespit edilmiştir. Meslek
değişkeni bağlamında ise bu soruya verilen yanıtların farklılaşmaktadır. Bu tür
yayınlar en çok işsiz katılımcılar tarafından takip edilmektedir (f=14, %7).
“Diyet, zayıflama ve sağlıklı beslenme konusundaki yayınlar”
yanıtını verenlerin sayısı 301 kişidir. Medeni durum, coğrafi bölge, bölge
türü, gelir ve sağlık güvencesi değişkenleri açısından soruya verilen
yanıtlarda önemli bir farklılık yoktur. Cinsiyet değişkeni bağlamında verilen
yanıtlarda farklılaşma olduğu tespit edilmiştir. Bu seçeneği kadınlar (f=218,
%6,8) erkeklerden (f=83, %2,7) daha fazla oranda dile getirmişlerdir. Yaş
değişkeninin de verilen yanıtlar üzerinde belirleyici olduğu anlaşılmaktadır.
Bu bağlamda bireylerin yaşı azaldıkça bu tür yayınları takip etme oranları
artmaktadır. Bu yayınları en çok takip edenler 24 yaş ve altındakilerken (f=86,
%6,3); en az takip edenler ise 65 yaş ve üzerindeki kişilerdir (f=6, % 1,7).
Eğitim açısından yanıtlar değerlendirildiğinde bireylerin eğitim düzeylerinin
arttıkça bu yanıta katılım oranlarının da doğru orantılı olarak arttığı tespit
edilmiştir. Diplomasız okuryazar/ olmayanlar (f=13, %3,4) diyet, zayıflama ve
sağlıklı beslenme konusundaki yayınları en az oranda; ön lisans/lisans/yüksek
lisans eğitim düzeyindekiler ise en yüksek oranda takip etmektedirler (f=64,
%6,4). Katılımcıların meslekleri bağlamında ise öğrencilerin (f=58, %8,6) bu
tür yayınları en fazla; ticari faaliyette bulunanların ise en az düzeyde takip
ettikleri tespit edilmiştir (f=25, %2,5).
“Ruh sağlığı, stres, psikiyatri gibi konulardaki yayınlar”
seçeneğini dile getiren 262 kişi arasında cinsiyet, medeni durum, coğrafi
bölge, bölge türü, yaş, gelir, sağlık güvencesi ve meslek değişkenleri
bağlamında verilen yanıtlarda fark olmadığı tespit edilmiştir. Eğitim düzeyi
değişkeninin yanıtların dağılımı üzerinde farklılık gösterdiği belirlenmiştir.
Buna göre bu yanıta en yüksek katılım oranı ön lisans/lisans/yüksek lisans
eğitim düzeyindekiler arasında (f=53, %5,3); en düşük katılım oranı ise diplomasız
/ okuryazar olmayanlar (f=9, %2,3) arasındadır.
“Güzellik, kozmetik ve estetikle ilgili yayınlar” seçeneği
142 kişi tarafından ifade edilmiştir. Katılımcıların medeni durumları,
yaşadıkları coğrafi bölge, bölge türü, gelirleri, sağlık güvenceleri ve eğitim
düzeylerinin verilen yanıtlar önemli bir fark yaratmadığı anlaşılmıştır.
Verilen yanıtlar cinsiyet değişkeni açısından ele alındığında kadınların (f=120,
%3,7) bu seçeneği erkeklerden (f=22, %0,7) daha fazla oranda dile getirdikleri
tespit edilmiştir. Katılımcıların
yaşları açısından, sorulara verilen yanıtların farklılaştığı ve bireylerin
yaşlarının azaldıkça bu seçeneğe katılım düzeylerinin arttığı tespit
edilmiştir. Bu seçenek, en yüksek oranda 24 yaş ve altı bireylerce dile
getirilmiştir (f=62, %4,6). Meslek değişkeni bağlamında ise bu seçeneği en çok
öğrenciler (f=34, %5); en az ise emekliler tarafından ifade edilmiştir (f=2,
%0,4).
“Herhangi bir ölümcül hastalık veya salgın haberleri” (f=606),
“Bir hastanın maruz kaldığı yanlış uygulamaları konu alan yayınlar” (f=345) “Plates, aerobik, yoga ve spor gibi yayınlar”
(f=74) ve “Diğer” (f=30) yanıtları incelenen değişkenler anlamında belirgin bir
fark göstermemiştir.
Vatandaşlarla gerçekleştirilen görüşmelerde medyadaki sağlık
yayınlarının konu ya da içerikleri hakkında ne düşündükleri sorulmuştur. Bu
bağlamda alınan yanıtlar ankette elde edilen bulgularla paralel niteliktedir.
Genel olarak bazılarının “iyi” buldukları ya da sevdikleri kimi konuların
diğerleri için “kötü” ya da sevimsiz olabildiği de görülmektedir. Bu da her ne
kadar bazı konular öne çıksa da o konuları istemeyenlerin olduğu yorumunu da
beraberinde getirmektedir. Örnek bazı yanıtlar aşağıda sıralanmıştır. Ancak
aynı kategoriye işaret eden farklı örnekler listenin uzamaması için buraya
alınmamıştır:
- Kış
aylarında grip, nezle gibi hastalıklarla baş etmenin yollarını anlatıyorlar.
Bunları okurum. Kanser hastalıklarında yeni gelişmeler dikkatimi çeker.
Ailemdeki birçok yakınımı kanserden kaybetmiş olmam beni korkutuyor. Bu yüzden
okuyorum, tavsiyelere uymaya çalışıyorum (NA, Kadın).
- Kendi
hastalıklarıma bakıyorum. Hastalanınca test sonuçlarına bakıyorum, o ne
demekmiş, bu ne demekmiş (ZÖK, Kadın).
- Annemin
şu an menopoz dönemi mesela. Onu araştırıp okurum (GÖ, Kadın).
- Gazetelerdeki
sinüzit ve migrenle ilgili haberler ilgimi çekiyor. Çünkü migren hastasıyım.
(…) Televizyonda daha çok kansızlık ve demir eksikliği konulu haberleri
izliyorum. (…) Çevremdeki insanlarda bir sağlık problemi olduğunda İnternetteki
yazılara bakıyorum (AC, Kadın).
- (Gazetelerde)
Reflü ve migren hastası olduğum için daha çok bu hastalıklarla ilgili şeyleri
takip ediyorum… (Televizyonda) Kanser, Obezite gibi ciddi ve yaygın olan
hastalıkları izliyorum… (İnternette, bunlarla birlikte) cilt problemlerine
bakarım (GS, Kadın).
- Genel
rahatsızlıklarla ilgili yazıları okurum. Kendim kalp-damar hastası olduğum için
bu hastalıklarla ilgili yazılar ilgimi çekiyor (ÇD, Erkek).
- Ben
ülser olduğum için genellikle bunla yakın konularla ilgili haberleri okuyorum.
Yeni ilaçlar ya da tedavi yöntemi gibi… (Yazı ve haberleri) fazlasıyla
bayanlara yönelik buluyorum: Botoks, estetik, selülit gibi şeylere
sıkıştırıyorlar bu konuları (FK, Erkek).
- Annem
diyabet hastası olduğu için diyabet konulu programlar ilgimi çekiyor (LUB,
Erkek).
- Abim
kalp hastası…, annem bel fıtığı…, kendim de kilo ile ilgili bakarım (DE,
Kadın).
- Kanser,
beslenme, tansiyon, şeker ve cilt problemleri hakkındaki yazıları okurum. Yakın
çevrem ve kendimdeki sağlık problemleri hakkındaki yazılar olduğu için okurum
(MT, Kadın).
- Bayanlara
özel konular (ÜS, Kadın).
- Ben
dişlerime takmış durumdayım… İleride anne olacağım için epidural doğum nedir,
normal doğum nedir, sezaryen nedir? Bizler hepsini öğrendik ne güzel. Korkmaya
gerek yok. Doktorun karşısına geçince sorabiliyoruz güzel güzel. Şundan yapsak
olmaz mı diye (SHG, Kadın).
- (İnternette)
en başta çocuk gelişimi hem psikolojik hem fiziksel olarak. Kendimiz için de
son zamanlarda Obezite ile ilgili konulara bakıyorum (YU, Kadın).
- Yediğimiz
yağlı ve zararlı yemeklerden dolayı kendimi kalp hastası adayı gördüğüm için
kalp hastalığı konusundaki haberler daha çok ilgimi çekiyor… (BT, Kadın).
- Başta
sağlıklı beslenme. Ondan sonra bütün sağlıklı diyetleri okurum. Sağlıklı
beslenirsem sağlıklı olacağımı düşünürüm (NB, Kadın).
- Bekitenin
üzerine bilgi veriyorlar. Kanser gibi ağır hastalıkların üzerine düşseler daha
iyi olur (DE, Kadın).
- Mide
rahatsızlıkları, soğuk algınlığından korunma, zayıflama gibi konuları okurum.
Fakat okuduklarımı uygulamam genelde. Bir de bugünlerde eklem ağrılarına bakıyorum.
Bel fıtığım çıktığı için. (…) (İnternete) sık sık bakıyorum. Bebeğin gazı nasıl
çıkarılır, birinci ayda ne yapmalı? (…) Kadın doğumla ilgili ne yapmalıyım ona
bakıyorum. (…) İnternet elimde olsaydı, tıp bile okuyabilirdim (GÖ, Kadın).
- Yüz
bakımı, cilt bakımı, baş ağrısı, mide bulantısı gibi haberlere bakıyorum. Yani
ilgi alanlarıma göre tercih ediyorum… (Televizyonda) genelde psikoloji üzerine
olan sağlık programlarını izlerim. Çünkü mesleğimden dolayı bu programlarda
çocuklar üzerine etkisi ya da gençler üzerine etkisini kavramaya çalışıyorum
(ÖS, Kadın).
- Cilt
bakımı ve saç sağlığı konularını takip ediyorum. Çünkü kendime bakıyorum ve bu
alan benim için önemli. (…) Kulak burun boğaz ve diş sağlığı konularını
izliyorum (İZ, Erkek).
- Salgın
hastalıklar, gündemde olan, ilgimi çekenleri okurum. Tedbir alırım (KS, Erkek).
- Daha
çok kanserle ilgili olanları okurum. (Televizyonda ayrıca) hamilelikle ilgili
olanlara bakarım… (EK, Kadın).
- Zihinsel
hastalıklarla ilgili konulara daha fazla ilgim var (YK, Erkek).
- Mide,
bağırsak, fizik tedavi konuları… Bende de var, o yüzden (NU, Kadın).
- Daha
çok yeni tedavi yöntemlerini okurum, öğrenmek için… Bitkilerin faydalarını
izlerim. (Aİ, Kadın).
- Tedavisi
zor ya da mümkün olmayan, kronikleşmiş hastalıklara ilişkin çözümleri duymak
güzel (ŞÇ, Erkek).
- Sağlık
haberleri ilgimi çekmiyor. Ancak yeni bir ilacın icat edilmesi, yeni bir tedavi
yönteminin bulunması hakkındaki haberler ilgimi çekiyor (AÇY, Erkek).
- Daha
fazla konuda daha çok uzmanla daha yayınlar yapılabilir. Çeşitlilik yetersiz
(LM, Kadın).
- (…)
Ayrıca hastalık kaynaklı farklı bir insan hikâyesiyle karşılaşırsam dikkat
ederim… Eğer pazarlama ya da reklam haber hissi uyandırıyorsa hiç okumam ve
güvenmem (YK, Erkek).
- Sağlık
skandalları… Malum çok ilginç vakalar olabiliyor (YN, Erkek).
- Sporla
ilgili sağlık konularını okurum. Sporla ilgiliyim (CD, Erkek).
- Sağlık
eşittir spor gibi haberleri okumuyorum (MTİ, Kadın).
- Mesela
bir manken bayanın yaptığı plates şeyini sevmiyorum; spor spor. Onu sevmiyorum
işte (Rİ, Kadın).
